Deel 1: Maak kennis met Linda en Mateus

The National Art Gallery of Namibia

Een museum- of galeriebezoek is niet het eerste waar je aan denkt als je naar Namibië gaat. Dit zuid Afrikaanse land staat bekend om haar rode zandduinen, één van de grootste wildparken van Afrika en allerlei variaties van woestijnlandschappen. Tijdens ons bezoek aan Windhoek staan we opeens voor de deur van The National Art Gallery. Het toeval wil dat uitgerekend die dag de tentoonstelling ’25 Years Later’ wordt geopend. In 1990 is hier de onafhankelijkheid uitgeroepen. Anno 2015 herdenkt de bevolking de eerste 25 vrije jaren. De National Art Gallery doet dat met een unieke expositie. Wat weet jij van Namibische kunst?

Klaar voor een verrassing?

In de Lonely Plant lees ik dat The National Art Gallery of Namibia op weekdagen ’s middags gesloten is. Toch lopen we er even langs, misschien is er wel iets veranderd. En ja hoor, de deur staat open en we lopen de trap op. Bij binnenkomst spreekt de PR-dame ons direct aan: “we zijn eigenlijk niet open want vanavond wordt er een nieuwe tentoonstelling geopend. We zijn nog met de laatste voorbereidingen bezig”. Als ik vertel dat we uit Nederland komen en dat ik een reis-en kunstblog heb, nodigt ze ons uit om bij de opening aanwezig te zijn. Even later komt de directeur Hercules Viljoen naar ons toe. Hij stelt het op prijs als we tijd willen maken voor de expositie. Zij vieren vandaag ’25 years later’ met kunstuitingen op het thema 25 jaar onafhankelijkheid. Nee, ik mag nu nog geen foto’s maken, maar tijdens de opening mag het wel.

Symbolen van verandering

Als we om half zeven terugkomen, is het gezellig druk in de galerie. Het valt ons op dat het vooral jonge kunstenaars zijn. De meesten van hen zijn na de onafhankelijkheid geboren. Maar ze hebben zich allemaal laten inspireren door de opdracht van de galerie. Uit de honderden inzendingen zijn ruim twintig werken gekozen voor deze expositie. Na het welkomstwoord van de directeur neemt Angelika Schroeder, een jonge energieke vrouw, het van hem over. Schroeder is rector aan het College of the Arts in Windhoek. Vol vuur vertelt Angelika hoe zij zelf kunstonderwijs heeft gevolgd en nu deze mooie functie heeft. Zij stimuleert de jonge kunstenaars om hun werk vol passie uit te dragen en te genieten van dit moment. En dat doen ze.

Leidraad voor 25 jaar later

Om mee te doen aan deze speciale jubileumtentoonstelling moest de kunstenaar in zijn werk één van de volgende thema’s uitwerken: laat zien wat je positie is in de maatschappij; wat werkt er volgens jou niet en hoe kun je dat veranderen; hoe zie jij deze alternatieven; wat zijn symbolen van veranderingen; wat verbindt ons met elkaar, wat verbindt ons hart nadat we jaren zijn gekolonialiseerd, hebben gestreden in oorlogen en door apartheid werden verdeeld; wie zijn wij als land en ben je trots op het feit dat je een Namibiër wordt genoemd; wat is je droom; waar wil je zelf over vijf jaar staan en wat zijn voorbeelden van veranderde landschappen en stadsbeelden?

Draaikolke

Na het officiële gedeelte maken de kunstenaars volop foto’s van elkaar, met en zonder hun uitverkoren werk. Ze vertellen aan iedereen die het maar wil horen hoe ze tot hun werk zijn gekomen. En zo ontmoeten we Linda Esbach. Linda is in Zuid-Afrika geboren en in de jaren tachtig met haar man naar Namibië verhuisd. Zij vertaalt  schokkende en bijzondere gebeurtenissen in de wereld in kleurrijke ‘quilts’. Een quilt is een doorgestikte deken die uit allerlei kleurvlakjes en stofjes is samengesteld. Linda maakt in mijn ogen mozaïeken van stof waarmee zij een verhaal vertelt.

Haar eerste werk heet ‘Swirls & Whirls’ ‘Draaikolke’ in het Zuid-Arikaans. Ik zie verschillende kleurrijke draaikolken die symbool staan voor de toenemende bureaucratie in het land. “In het begin zagen we dat onze nieuwe politieke leiders enthousiast waren en vol plannen zaten. Dat ervaar ik als ‘draaikolke‘ naar buiten gericht. De laatste jaren zitten velen van hen vast (op het pluche) en bewegen de spiralen zich naar binnen, naar beneden. Het volk van Namibië kan hier niets mee, de politiek moet weer gaan sprankelen en inspireren”, aldus de stofkunstenaar.

Iets verder hangt een tweede werk van Linda en dat heet ’25 years later … and the sun is shining on the arts!  Ik kijk naar een groot rechthoekig kleed met een brede zwarte rand. Links onderin die rand zijn profielen van zes mensen gestikt. De buitenste drie gezichten zijn zwart, de andere drie (vrolijk) gekleurd. Verbaasde ogen en open monden kijken me aan. Het grote middenstuk is een oceaan van kleuren: rood, geel, oranje, paars met rechts boven een stralende zon. Linda geeft aan dat de huidige regering veel aandacht heeft voor kunst en dat stemt haar hoopvol. Het feit dat er vandaag zoveel kunstenaars met hun werken zijn, maakt haar blij.

Koe met gele oorbellen

Van een totaal andere orde is het werk van Mateus Shilongo. Zijn sculptuur heet ‘livestock identification’. Van allerlei gevonden voorwerpen heeft hij een koeienkop gemaakt met aan de oren twee herkenbare gele oorlabels. Mateus vertelt dat vóór de Onafhankelijkheid de veeboeren veel strijd hadden over het eigendom van hun veestapel. Net als in ons land werden in Namibië bij de geboorte van een kalf schetsen gemaakt, zeg maar een getekende pasfoto van het jonge dier. Deze schetsen waren vaak niet erg nauwkeurig waardoor dit vaak aanleiding gaf tot discussie, meestal gevolgd door ruzie. Na de Onafhankelijkheid kwam de nieuwe regering met de oplossing om het vee te labelen. Alle koeien en stieren dragen nu net als bij ons ‘gele oorlabels’.
En dan vraagt Mateus of we nog even tijd hebben om mee te lopen naar de eerste verdieping. Daar hangt ook nog een ander werk van hem, het hoort niet  bij de expositie maar hij vindt het belangrijk om het ons te laten zien.

Stop huiselijk geweld

Mateus gaat ons voor en even later staan we voor een houtsnede, een zwarte afdruk op geel papier. Een boos mannengezicht met links naast hem de tekst ‘we want love from you’ en daar onder ‘end domestic violence’. Dit is Mateus’ oproep om te stoppen met huiselijk geweld, een veel voorkomend probleem in Namibië. “We moesten een kunstwerk maken waarbij onze eigen emotie centraal stond”, legt hij uit. ‘Als kind heb ik vaak wakker gelegen als mijn vader mijn moeder sloeg. Ik wist niet wat ik moest doen. Deze opdracht gaf me de gelegenheid om aan mijn opgekropte angst en woede een vorm te geven”. Mateus heeft een prijs gewonnen met dit werk en is vast besloten om zijn strijd tegen huiselijk geweld als rode draad mee te nemen in zijn kunstcarrière. Ik vroeg hem of zijn ouders nog leven en zo ja wat zij van het werk vinden. “Ze leven allebei nog. Mijn moeder begrijpt mijn ophef niet omdat het haar eigen cultuur is die zegt dat wanneer een man een vrouw niet slaat, hij niet van haar houdt. In deze uitleg zit nu juist het probleem” volgens Mateus. In het onderwijs wordt nu veel aandacht besteed aan deze culturele component en wordt uitgelegd dat je de affectie voor een meisje of vrouw op andere manieren kunt tonen. Bijvoorbeeld door samen te gaan picknicken, naar een zonsondergang te kijken of samen naar kunst te kijken. Ik hoop  dat Mateus nog veel en vaak van zich laat horen…!

25 Years Later … wordt vervolgd

In het eerste deel heb je kennis gemaakt met The National Art Gallery of Namibia en de tentoonstelling ’25 years later’. Naast Linda en Mateus komen in deel twee nog twee kunstenaars aan het woord: Hage Mukwendje en Martin Chicco Bosman.

The National Art Gallery of Namibia
Op de hoek van Robert Mugabe Avenue met John Meinert Street

De tentoonstelling 25 Years Later was te zien van 15 tot 31 oktober 2015. In de kunstgalerij worden steeds nieuwe exposities gehouden die een verrassende kennismaking zijn met de kleurrijke en creatieve mensen van Namibië. Ook de museumwinkel is een bezoek waard als je een bijzonder souvenir zoekt.

 De visie van The National Art Gallery of Namibia is: Het leidende instituut te zijn voor het verzamelen, exposeren, bewaren, onderzoeken en vieren van de resultaten van visuele kunst en handwerk. Dit zijn belangrijke onderdelen van de nationale identiteit, het cultureel erfgoed en de menselijke verbindingen. Hun slagzin is ‘a place for people, a place for art’ (een plek voor mensen, een plek voor kunst). De nationale kunstgalerie is dé etalage van de visuele kunst in Namibië.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
 Gebruik foto’s met dank aan The National Art Gallery of Namibia, Linda Esbach en Mateus Shilongo.

Koffie drinken, een biertje pakken of lunchen doe je bij Sebastian in Old Continental aan de Continental Passage tussen Independence Avenue en Lüderitz Straat. Dit adres vind je op slechts vijf minuten lopen vanaf de kunstgalerie. Open van 7 tot 17.00 uur.

Nuttige reisboeken en sites

• Te Gast in Namibië
• The Lonely Planet Namibia & Botswana
• Verkeersbureau van Namibië
• AbangAfrica is een fair & fun reisorganisatie met veel lokale kennis