UPDATE februari 2022

Viva La Frida is verlengd t/m 18 april 2022

Assen heeft een warm welkom voorbereid voor Frida Kahlo. Over de straten hangen kleurrijke vlaggetjes. Op verschillende muren stralen grote muurschilderingen, restaurants hebben een Frida-menukaart en het Drents museum heeft een wereldprimeur! Voor het eerst zijn twee collecties van de belangrijkste Frida-musea in Mexico City in één expositie zien. Daarom is het museum nu zeven dagen in de week geopend en kun je op vrijdagavond tot 22.00 uur bij Frida Kahlo op bezoek. Viva la Frida! – Life and Art of Frida Kahlo gaat over imago, identiteit en inspiratie. Voel je welkom in Assen.

Mijn eerste indrukken van Viva la Frida in Assen © video Wilma Lankhorst

Levensverhaal in een notendop

Om de boodschap in de schilderijen van Frida Kahlo te zien, is het handig als je de hoofdlijnen van haar veel bewogen levensweg kent. De expositie Viva la Frida begint met een serie zwart-wit foto’s uit Frida’s jeugd. Frida is op 6 juni 1907 geboren als dochter van de Duitse fotograaf Guillermo Kahlo en de Mexicaanse Mathilde Calderón y Gonzaléz. Frida heeft drie zussen en twee stiefzusters. Op haar zesde krijgt ze polio waardoor haar rechterbeen niet goed meegroeit.

Gepest op school

Frida is op school gepest met haar hinke been. Op de middelbare school ziet ze met een aantal medeleerlingen Diego Rivera in 1922 aan het werk. Als ze op haar achttiende met haar vriendje Alejandro in een stadsbus zit, doorboort een tram de bus. Een ijzeren staaf boort zich door Frida’s (onder)lichaam met als gevolg elf fracturen aan haar rechterbeen, een verbrijzelde voet, gebroken bekken en een verbrijzelde ruggengraat. Tientallen operaties volgen, de jonge Frida wordt thuis twee jaar verzorgd door haar ouders.

Vlak na haar ongeluk begint Frida met het schilderen van
portretten van schoolvrienden. Zo zijn ze dichtbij
en voelt ze zich minder eenzaam.

Zaaltekst in Viva la Frida, Life & Art Frida Kahlo in Assen 2021.

Korsetten, krukken en miskramen

Haar ouders maken een hemelbed voor Frida waarin een spiegel wordt bevestigd. Haar moeder koopt verf, penselen en canvassen en ze stimuleert Frida om te gaan schilderen. Omdat ze veel alleen is, begint ze al vroeg met het maken van zelfportretten. Via haar portretten laat ze de buitenwereld zien hoe ze haar binnenwereld ervaart. Ondanks de pijn, de hinder van krukken en korsetten zoekt Frida haar vrienden weer op. Ze pakt enkele werken in en gaat op zoek naar Rivera, ze wil zijn reactie op haar doeken.

Lid van de communistische partij

In 1928 sluit Frida zich aan bij de Mexicaanse Communistische Partij (PCM). Een jaar later, ze is dan 22, trouwt ze voor de eerste keer met de 21 jaar oudere kunstenaar Diego Rivera. In 1930 heeft ze haar eerste miskraam in Detroit, er zullen er nog enkele volgen. Een jaar later sterft Frida’s moeder. Rivera neemt het ondertussen niet zo nauw met de huwelijkse trouw, maar als hij in 1934 een affaire begint met Cristina, de jongste zus van Frida, wijst ze hem de deur. Zes jaar later hertrouwen de duif en de olifant.

“Ik heb twee zware ongelukken doorstaan in mijn leven; een waarin een tram me aanreed… het andere ongeluk is Diego.”

Uitspraak Frida in de krant Novedades de México (1951).

Oog om oog, lief om lief

Na Diego’s affaire met haar zus Cristina, besluit Frida dat het tijd is voor ‘gerechtigheid’. Net als Rivera zal zij jarenlang talrijke buitenechtelijke affaires hebben. Rivera is verzot op vrouwen, Frida experimenteert zowel met vrouwelijke als mannelijke minnaars. Op Frida’s lijst staan de namen van onder andere de Japans-Amerikaanse  landschapskunstenaar Isamu Noguchi (1904-1988) , de Russische revolutionair Leon Trotski (1879-1940) en de Hongaars-New Yorkse fotograaf Nikolas Muray (1892-1965).

Portretten van Nickolas Muray

Van Muray hangen indrukwekkende portretten van Frida in het Drentsmuseum. Frida blijft haar verhaal en missie delen door haar schilderijen en (zelf)portretten. In 1953 wordt haar rechter been geamputeerd. Enkele protheses met kleurrijke schoenen kun je zien in Assen. Als ze in 1953 haar eerste solotentoonstelling in Mexico City heeft, laat ze zich met een bed naar de opening (vernissage) brengen. In 1954 sterft Frida, 47 jaar oud aan de gevolgen van een embolie. Ze laat een briefje achter waarop staat: ‘Ik hoop dat het einde vrolijk is en hoop nooit meer terug te keren.’ Haar laatste schilderij is een stilleven met fruit en een boodschap voor de kijker: ‘Viva la Vida’ (vier het leven).

Frida’s moeder 

De moeder van Frida, Matilde Calderón y González is een, wat je in Mexico noemt, ‘mestiza’, een kind met gemixt bloed. De ouders van Matilde hebben zowel Spaanse als oorspronkelijk Mexicaanse wortels. Voor haar eerste huwelijk met Diego draagt ze vooral mannelijke kleding, eenvoudige broeken, jasjes en overhemden. Na het huwelijk in 1929 gaat ze mede door de gevolgen van haar ongeluk op zoek naar haar wortels. De familiebanden van haar moeder zijn haar leidraad. Via aar moeder leert Frida over de traditionele kledingstijl van vrouwen uit de zuidoostelijke regio Tehuantepec. Om de korsetten en protheses te verbloemen, draagt Frida bij voorkeur wijd vallende blouses, tunieken (huipil) en lange (stroken) rokken. Diego koopt veel opvallende sieraden voor haar, samen met de kleurrijke Mexicaanse kleding en omslagdoek (rebozo) vormen dit Frida’s nieuwe iconen.

“Noch jij, noch Derain, noch ik kunnen gezichten schilderen
als die van Frida Kahlo”.

Uitspraak Pablo Picasso tegen Diego Rivera (Parijs)

Mijn ervaringen met Viva la Frida in Assen

• Dit is de derde grote Frida tentoonstelling die ik bezoek. De eerste was in 2018 in het Victoria & Albert Museum in Londen, de tweede, recent in het Cobra Museum in Amstelveen;
• Steeds leer ik nieuwe dingen en ook nu weer ben ik onder de indruk van de kracht van deze vrouw;
• In Londen zag ik voor het eerst een selectie uit de ‘schatkamer’ die het museumteam in 2004 aantrof in de afgesloten badkamer in la Casa Azul, het blauwe huis in Mexico City.

Kijkje in haar persoonlijke eigendommen

• Ik vind het indrukwekkend om haar persoonlijke eigendommen te zien, want deze zijn bepaalt niet alledaags: haar medicijnen, beschilderde beenprotheses, beschilderde korsetten, haar make up, kammen, sieraden en een grote collectie Mexicaanse kleding;
• In het Cobra-museum stonden Frida en Diego samen in de schijnwerper in de dubbelexpositie ‘A Love Revolution’. De inhoud van deze tentoonstelling was gebaseerd op de collectie van Mexicaanse kunst van Jacques en Natasha Gelman (Vergel Foundation).

‘Ik ben niet ziek, ik ben gebroken, maar ik ben blij
dat ik leef zolang ik kan schilderen.’ 

Wereld primeur in Assen

• Je bent in het Drentsmuseum in Assen onderdeel van een wereldprimeur;
• Hier in Assen komen voor het eerst in de geschiedenis twee grote Frida collecties samen uit Mexico City: de persoonlijke eigendommen van Frida uit de schat-bad-kamer in la Casa Azul en de schilderijen en foto’s uit de Dolores Olmedo Collectie;
• Ik word hier extra geraakt door de verschillende metalen schilderijtjes – ex voto’s – waarmee katholieken in de kerk om hulp van heiligen of de maagd Maria te vragen bij ziekte en ongelukken. De votief schilderijtjes worden ook gebruikt om te bedanken voor een wonder.

Viva la Frida toont dé unieke stijl van Frida

• In haar schilderijen verwerkt Frida, op een heel eigen manier, haar pijn én kracht. Neem de tijd voor werken als Henry Ford Hospital (Frida’s eerste miskraam), de gebroken zuil, het masker (van waanzin), zelfportret met aapje en de twee Frida’s;
• Als je de stillevens van Frida Kahlo bekijkt, ontdek je een rijkdom aan symboliek. Kahlo verrijkt haar schilderijen met Mexicaanse, Hindoeïstische, katholieke en persoonlijke symboliek. Hierbij houdt ze steeds de universele boodschap‘gedenk de sterfelijkheid’ (momentomori) in stand.

• Ik voel me een gelukkig mens dat ik deze tentoonstelling in alle rust mocht ontdekken. Ik ga als een rijker mens terug naar huis.

Frida-altaar

Volgens goed Mexicaans gebruik, eindigt deze Frida-tentoonstelling met een Mexicaans altaar. Op de jaarlijkse ‘dag van de doden’ worden overleden vrienden en familieleden herdacht met een altaar en een rijk gedekte tafel. Hier is het de tekst die ons met een welgevuld hoofd naar huis stuurt: ‘Meerdere levens zijn niet voldoende om alles te schilderen wat ik zou willen schilderen en op de manier waarop ik dat zou willen doen’, aldus Frida Kahlo. Viva la Vida, vier het leven. Dat doen de inwoners van Assen ook en dat wens ik jou ook toe.

Viva la Frida, leven en kunst van Frida Kahlo is nog t/m 18 april 2022 te zien in het Drentsmuseum in Assen. Tijdens deze tentoonstellingen worden verschillende activiteiten georganiseerd. In een zesdelige podcast serie kun je nog enkele achtergrondverhalen horen over het leven en werk van Frida Kahlo. 

Een uitbundige catalogus

De een noemt het een catalogus, de ander een visuele expeditie. Ontwerpster Suzanne Hertogs tekent voor de opzet en lay-out van dit indrukwekkende boekwerk. In ruim 200 kleurrijke pagina’s beleef je het leven en werk van Frida Kahlo op een bijzondere manier. Harry Tupan de directeur van het Drentsmuseum maakt je deelgenoot van zijn mooiste droom. Je leest en ziet het leven en de kunst van Frida Kahlo aan je zintuigen voorbij gaan. Maar let op: schijn bedriegt!

Ontwerp Viva la Frida door Suzanne Hertogs

Naast de bekende achtergrond verhalen van kunstexperts, bevat deze catalogus inspirerende beeldavonturen. In de Fridamania wordt duidelijk dat de hele wereld zich een stukje Frida toe-eigent. Viva la Frida, Life & Art of Frida Kahlo is een uitgave van WBooks, onder redactie van Annemiek Rens. Het boek is te koop in de museumwinkel, online bij de uitgever en te bestellen bij je favoriete, lokale boekhandel. Er is een Nederlandstalige (ISBN 978 94 625 8458 7) en een Engelstalige editie ( ISBN 978 94 625 8459 4). De prijs is € 29,95.

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van het Drentsmuseum, Museo Frida Kahlo (Mexico City), Museo Dolores Olmedo (Mexico City), alle andere bruikleengevers en de genoemde kunstenaars.

Lees hier mijn ervaringen met Frida Kahlo in het Victoria & Albert museum in Londen. 

Lees hier het verhaal over hoe je Dia de los Muertos in Mexico viert.

Voor deze reportage heb ik naast eigen foto’s gebruikt gemaakt van enkele foto’s uit het aangeboden persbestand. Daarvoor gelden extra voorwaarden m.b.t. de fotobijschriften. Deze vermeld ik hierbij:

Foto 1 – collage © Wilma Lankhorst
Video – sneak preview van Viva la Frida in het Drentsmuseum in Assen © Wilma Lankhorst
Foto 2 – collage jeugdfoto’s Frida © Wilma Lankhorst
Foto 3 - de Bus (1929)
Frida Kahlo (1907-1954), De bus, 1929, olieverf op doek, 26 x 55,5 cm, Museo Dolores Olmedo, Xochimilco, Mexico © 2021 Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, Mexico Stad/ reproductie toegestaan door het Instituto Nacional de Bellas Artes y Literatura, 2021
Foto 4 – Frida werkt vanuit haar ziekenhuis bed (1940) originele foto Nickolas Muray- Banca Diego Rivera Frida Kahlo. De foto’s in het artikel is gemaakt in de tentoonstelling door Wilma Lankhorst.
Foto 5 – Frida en Diego - video still: Diego en Frida bij Institute oif Arts in Detroit (1932-1933) © foto Wilma_Lankhorst.
Foto 6 – Frida schildert de Twee Frida’s. De originele foto van is Nickolas Muray (1939). De foto’s in het artikel is gemaakt in de tentoonstelling door Wilma Lankhorst.
Foto 7 – Vitrine met korsetten van Frida © foto Wilma Lankhorst.
Foto 8 - portret Frida Kahlo in blue satin
Frida Kahlo in blue satin-blouse (1939) © Photograph Nickolas Muray © Nickolas Muray Photo Archives.
Foto 9 – Vitrine met enkele kledingstuken van Frida Kahlo © foot Wilma Lankhorst.
Foto 10 - De gebroken zuil (1944)
Frida Kahlo (1907-1954), De gebroken zuil, 1944, olieverf op doek op masoniet, 39,8 x 30,5 cm, Museo Dolores Olmedo, Xochimilco, Mexico © 2021 Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, Mexico Stad/ reproductie toegestaan door het Instituto Nacional de Bellas Artes y Literatura, 2021
Foto 11 - Museo Frida Kahlo
Museo Frida Kahlo (voorheen la casa Azul, het blauwe huis) © foto Museo de Frida Kahlo, Mexico City.
Foto 12 – Frida Kahlo op muurschildering in Assen © foto Wilma Lankhorst
Foto 13 – Zelfportret op de grens tussen Mexico en de VS (1932)
Frida Kahlo (1907-1954), Zelfportret op de grens tussen Mexico en de VS, 1932, olieverf op metaal, 31 x 35 cm, Modern Art International Foundation (Courtesy Maria and Manuel Reyero) © 2021 Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, Mexico Stad/ reproductie toegestaan door het Instituto Nacional de Bellas Artes y Literatura, 2021
De foto’s in het artikel is gemaakt in de tentoonstelling door Wilma Lankhorst.
Foto 14 – Frida tekent haar vader 
Viva la Frida Kahlo tekent haar vader in haar atelier © foto Museo Dolores Olmedo Mexico Stad
De foto’s in het artikel is gemaakt in de tentoonstelling door Wilma Lankhorst.
Foto 15 – Wilma Lankhorst bij een Mexicaans altaar © foto Wilma Lankhorst.
Foto 16 – Frida-altaar in het Drentsmuseum in Assen © foto Wilma Lankhorst.
Foto 17 – Frida Kahlo selfie Queen in het Drentsmuseum in Assen © foto Wilma Lankhorst.
Foto 18 - Street art in Assen. l. Roos Vink en r. Michel Velt © foto Wilma Lankhorst.
Foto 19 – Omslag van de catalogus Viva la Frida, Annemiek Rens & Suzanne Hertogs.
Foto 20 – Meet Frida in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.
Foto 21 – Collage familiefoto’s en portretten van Frida Kahlo © collage Frida Kahlo