Niet-Westerse kunst
op de Biënnale Venetië

2e woensdag: serie Hedendaagse Niet-Westerse kunst

Tijdens mijn eerste bezoek aan een Biënnale in Venetië, ga ik op zoek gegaan naar hedendaagse niet-Westerse kunst. Deze speurtocht werd beloond met bijzondere inzendingen uit o.a. Midden-en Zuid Amerika, Azië en Afrika. Zowel op de officiële Biënnale expositieruimtes (Arsenale en Giardini) als in de stad ontdek je allerlei bijdrages van niet-westerse kunstenaars. Heb jij de Biënnale van Venetië ooit bezocht? Heb je zin om mee te gaan op deze avontuurlijke reis? Reis dan met me mee.

Sneak preview

Argentinië en het paard

Het paard staat centraal in de bijdrage van kunstenaar Claudia Fontes. Haar installatie heet ‘The Horse problem (2017). Je ziet drie figuren in een bevroren tijdsmoment: een monumentaal groot wit paard dat zijn hoofd buigt naar een slank meisje voor hem. Iets verder op zit een jongen op de grond. Overal al in de ruimte vliegen witte brokstukken rond. De schaduweffecten van deze brokken, geven een sprookjesachtig licht in de ruimte.
Het paard is een belangrijke icoon in de Argentijnse geschiedenis. Claudia Fontes geeft hier haar interpretatie van de relatie tussen de mens en het paard, de nationale mythe.

China: long life

China presenteert zich op de 57ste Biënnale Arte met een grote installatie. De titel van deze bijdrage is: ‘Continuum – Generation by Generation’. In de Chinese traditie is het streven naar een lang (gelukkig) leven een groot ideaal. Het leven nu is altijd verbonden met de generaties voor je. Chinese kunst is nooit een geïsoleerde creatie van een enkele, sterfelijke, kunstenaar. Het resultaat wordt gezien als een collectieve creatie die duizenden jaren van tradities overspant. In de Chinese ruimte zie je allerlei bijdrages van traditionele vakmensen in relatie met werk van hedendaagse kunstenaars. Video’s en traditionele Chinese kalligrafie en ambachtelijke broderie gaan hier hand in hand. De weg naar de toekomst, bewandel je samen met de traditie in je gedachten.

Cuba – Canvas Amazones

In de lange gang van het Arsenaal ontdek ik minimalistisch werk van de Cubaanse kunstenares Zilia Sánchez. Ze is in 1926 in Havana op Cuba geboren en woont en werkt nu al jaren in San Juan op Puerto Rico. Het werk van Sanchez herken je direct aan de vormen in het canvas. Sánchez ziet kunst als een levend organisme. Voor haar is canvas een soort huid. De Italiaan Lucio Fontana stak gaten in het canvas. Sánchez bewerkt het doek ook, maar creëert punten die uit het schilderdoek steken. Het lijken wel puntige borsten. Met lichte pastel kleuren bewerkt ze daarna minimaal het driedimensionale doek. De zachte kleuren geeft het werk iets intiems. De titels verwijzen vaak naar mythologische figuren of gebeurtenissen. Hier hangen o.a. de Amazones, Trojaanse vrouwen en Antigone.

Japan

In de tuinen (Giardini) heeft Japan een vaste paviljoen. Voor de hoofdingang staat een lange wachtenden. Aan de zijkant kun je zo naar binnen lopen. Als we even later in de grote zaal staan, zien we de oorzaak van de rij. In het centrum van de zaal is een gat in de vloer gemaakt, midden het kunstwerk Mountains & Sea. Zij die buiten in de rij staan, steken om beurten nieuwsgierig hun hoofd door dit kijkgat. Zij worden zo een moment onderdeel van het kunstwerk. Het project ‘Turned Upside Down, It’s a Forest’ telt zeven sculpturen en zes tekeningen. Alle werken komen uit de creatieve koker van de kunstenaar Takahiro Iwasaki (1975). Vol bewondering kijk ik naar de houten modellen van Japanse architectuur. Eén tempel, neen een dubbele tempel: een gespiegelde tempel. De wereld onderste boven. De historische gebeurtenis rondom de atoombom op Hiroshima komt steeds weer terug in Iwasaki’s werk. Voor de oorlog was Hiroshima een militaire stad, na de aanslag veranderde dit beeld 180 graden. De stad staat nu bekend als de stad van vrede.

Mexico

Carlos Amorales presenteert met ‘Life in the Folds’ een heel eigen alfabet en muziektaal. Zijn zaal vullende installatie is het resultaat van een lang onderzoek naar taal en het coderingsproces om het onverstaanbaar te maken. Met papier knipsels creëerde hij 26 letters van een eigen alfabet waarvan de letters onleesbaar lijken. Van ceramiek maakte hij daarna met dezelfde vormen een serie neusfluiten. Iedere letter combineerde hij met een ander geluid. Je zou kunnen zeggen dat Amorales met zijn installatie een nieuw universum heeft ontwikkeld, dat is gebaseerd op de creatie van een abstracte taal. Op grote tafels liggen ‘notities’ van de kunstenaar. Aan de muur hangt bladmuziek waarop hij dezelfde symbolen heeft gebruikt. In de video hoor je muzikanten spelen op de ceramische neusfluiten.

 

Als ik dit alfabet zie moet ik met een glimlach denken aan het
Waalfabet dat ik samen met studenten van kunstacademie
St. Joost heb ontwikkeld voor mij Master thesis
over duurzaam toerisme langs de Waal.

Nigeria: primeur

Terwijl we opzoek zijn naar de expositie van David Hockney, komen we bij toeval langs de inzending van Nigeria. Dit is de allereerste keer dat dit West-Afrikaanse land deel neemt aan de Biënnale Arte. Aan de oever van de Canal Grande stap je zo in een andere wereld. Drie Nigeriaanse kunstenaars geven hun visie op ‘How about NOW?’. Je komt binnen in een mystieke wereld vol spiegels van Victor Ehikhamenor (1970). Zijn jeugdherinneringen aan lokale heiligdommen, herinneringsmuren, gedenk- en bidplaatsen in zijn dorp Uwessan vormen de inspiratieborn voor zijn installatie ’a biography of the forgotten’.
Qundus Onikeku (1984) toont hier een video-installatie ‘Right here, right now’. Tijd is het belangrijkste element in zijn werk.

Mijn aandacht werd speciaal getrokken door de installatie ‘Flying Girls’ van Peju Alatise (1975) op de derde verdieping. Een kring van zwarte beelden met daarboven een vlucht vogels, ook in het zwart. Peju geeft hier een signaal af tegen de misbruik van kinderen in de Nigeriaanse samenleving. Ze laat hier meisjes zien van 7 tot 17 jaar. In deze levensfase ontwikkeld een meisje haar persoonlijkheid. Deze fase wordt nu overschaduwd door uitbuiting. Alatise schreef een boek over het meisje Sim uit de Yoruba stam. Sim leeft in twee werelden: in de ene wereld wordt ze als negenjarige verhuurd als werkster in de hoofdstad Lagos. In de andere wereld kan ze vliegen en praten met vogels en vlinders. In deze droomwereld kan ze ontspannen aan de seksuele mistoestanden.

Alamak met Islands in the stream

In het Alamak Project op het eiland Canale di San Pietro komt het werk van verschillende Aziatische kunstenaars samen. Van de hand van Gabriel Lichauco (Filipijnen) zie je een serie rotan lampen, hoeden die licht verspreiden. Anon Pairot uit Thailand presenteert twee grote rijstzakken die opgeblazen aan de muur hangen in ’Bigger Than Life’ (2017). Iets verderop staat van zijn hand een witte Ferrari (2015) maar dan een exemplaar van gevlochten rotan. Van de Thais- Australische kunstenaar Kawita ontdek ik hier enkele video-installaties. Kawita creëert werk waarvoor ze het dagelijkse leven van de vrouw nauwgezet bestudeerd. Vanuit psychologisch, sociaal en cultureel oogpunt bekijkt ze uitdagingen van vrouwen in het dagelijks leven. Voor deze serie video’s heeft ze de kracht van het vrouwelijk lichaam op een speelse getest.

In een aparte ruimte is het ‘Invisible Design Lab’ ondergebracht. Hier staan sculpturen waarbij kunstenaars en muzikanten samenwerken. Bach’s compositie (Joy of Man’s Desiring) klinkt helder door de ruimte als ik het ijzeren balletje los laat in de spiraal vormige xylofoon.

Paaldansen in Zuid-Korea

Een bonte kermis van licht en kleur, het vakantiehotel van Zuid-Korea. Je wordt gelokt met paaldansen, maar eenmaal binnen ligt de nuance anders. Het centrale thema in het paviljoen van Zuid-Korea is ‘Counterbalance: the Stone and the Mountain’. De kunstenaars Cody Choi en Lee Wan zoeken de antwoorden op een aantal vragen: Hoe verhouden individuele verhalen zich ten opzichte van de nationale geschiedenis? Hoe zal ons begrip van deze dynamiek in de Koreaanse context relevant zijn voor de rest van de wereld, en een licht werpen op onze toekomst?
Choi woont en werkt sinds jaren in Amerika en onderzoekt culturele verschillen, het assimilatieproces en de (mis)opvattingen tussen Korea en Amerika. Wan kijkt door een sociologische bril en bestudeert de relatie tussen het individu en het socio-economische systeem waarin zij leven. Ik zie zo veel losse elementen in deze bonte kermis van kleuren en licht, dat de samenhang me echt ontgaat.

Mijn Persoonlijke tip

Lisa Reihana’s bijdrage voor Nieuw-Zeeland heet In pursuit of Venus [infected]. Door de aderen van Riehana (Ngāpuhi, Ngātihine, Ngāi Tu) stroomt deels Maori-bloed. Ze neemt je mee naar de wereld van de Franse ontdekkingsreizigers Jean-François de Galaup La Pérouse, Louise Antoine de Bougainville en de Engelsman James Cook. Ze presenteert een deels verzonnen en een deels waar gebeurde verhalen tegen de achtergrond van het iconische Wallpaper Les Sauvages de la Mer Pacifique (1804-5). Het resultaat een prachtige 64 minuten durende HD panorama animatievideo met de sfeer van de oude film. Je ziet fragmenten van verschillende eilanden in de Pacific, zoals Tahiti, Cook Islands, Australië, en Nieuw-Zeeland.

De 57ste Biënnale van Venetië is nog open t/m 26 november 2017.
Meer weten over de Biënnale in Venetië? Lees dan hier verder.

© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© Gebruik van de afbeeldingen met dank aan de organisatie van de Biënnale Arte en de deelnemende kunstenaars.

Biënnale Venetië op You Tube

Op mijn YouTube kanaal kun je mijn eerste Biënnale video-ervaringen zien. Neem een gratis abonnement op dit kunstkanaal. dan blijf je optimaal op de hoogte!

Dag 1 Canale di San Pietro

Dag 2 Gratis kunst in parken en tuinen

Dag 3 I Giardini – Viva Viva Arte

Dag 4 Bezoek een het Arsenaal

Dag 5 – kunst in de stad