In Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden ontdekten we een bijzonder stukje geschiedenis. Wist jij dat China ooit een keizerin heeft gehad?
Ik niet, maar nu wel want het museumteam heeft er een flinke studie van gemaakt. Geholpen door diverse collega’s uit China is er in Leeuwarden een mooie expositie tot stand gekomen. Hierin ontdek je hoe Wu Zetian 武則天 (624-705), dochter van een Chinese koopman uiteindelijke de eerste en enige vrouwelijke keizer van China is geworden. Deze tentoonstelling is de Europese primeur voor Wu Zetian. Haar bijzondere verhaal komt hier voor het eerst tot leven in Europa.

Maak kennis met Wu Zetian

Als je de zaalteksten bij deze tentoonstelling leest is het als of je direct met Wu praat. Vanuit haar beleving is deze expositie opgezet. Wu Zetian wordt in 624 in de Chinese stad Guangyuan geboren. Haar vader is een koopman, zonder adellijke connecties. Als meisje van veertien jaar wordt Wu één van de concubines (bijvrouwen) van keizer Taizong (598-649). Taizong was de tweede keizer in de Chinese Tang-dynastie en regeerde van 626 tot 649. Er wordt gefluisterd dat de beste man maar liefst 122 concubines in zijn paleis had. De keizer en Wu zijn niet echt dol op elkaar, met als gevolg dat ze samen geen kinderen krijgen. Als de keizer in 649 overlijd, ligt het voor de hand zijn concubines naar een boeddhistisch klooster gaan om daar de rest van hun dagen te slijten. Uiteindelijk beslist het lot voor Wu anders. Tijdens de regeerperiode van Taizong heeft ze al kennisgemaakt met zijn zoon en opvolger keizer Gaozong (628-683). Wu vertelt dat Wang, de vrouw van Gaozong, haar in het klooster heeft bezocht en haar daarna mee heeft genomen naar het paleis om wederom als concubine te dienen.

Wu Zetian het liefje van keizer Gaozong

Na terugkomst van Wu Zetian in het keizerlijk paleis ontstaat er een sterke relatie tussen haar en de keizer. Wu, inmiddels 30 jaar, wordt dé favoriete bijvrouw van Gaozong en daardoor krijgt Wu ook macht. Wu heeft zo haar visie en dromen en om haar doel te bereiken gaat ze ver. Als er dames in het paleis zijn die in Wu’s ogen te veel macht naar zich toetrekken, heeft ze er geen morele problemen mee, hen uit de weg te werken. Haar relatie met de keizer wordt inniger en ze krijgen samen vier zonen en een dochter. Na dit ‘hemelse cadeau’ weet Wu de keizer ervan te overtuigen om zijn vrouw Wang, waarmee hij geen kinderen heeft, te verlaten en haar in 655 tot keizerin te benoemen. Als Gaozong enkele jaren later een beroerte krijgt, is het Wu die samen met hem verder regeert. Als de keizer in 683 overlijdt, is Wu al bijna twintig jaar aan de macht. 

Wu Zetain verbeterde de landbouw en zorgde voor meer voedsel voor haar volk.

Van keizerin naar keizer

Volgens de Chinese traditie wordt na de dood van de keizer, zijn zoon de opvolger. In het geval van Gaozong is dat de derde zoon die hij met Wu heeft. Wu vertelt ons dat ze niet tevreden is over deze zoon en dat zij zelf de macht in handen houdt. Zoonlief neemt hier geen genoegen mee, waarna Wu Zetian hem als keizer vervangt door haar jongste zoon. Ook in dit geval blijft de macht bij Wu Zetian. Zij besteed ondertussen veel tijd en energie aan de uitbreiding van de stad Luoyang, die ze omdoopt tot ‘Goddelijke Hoofdstad’.  Er komen nieuwe tempels, stadspoorten en paleizen. Onder Wu Zetian wordt Luoyang het spirituele, economische én politieke centrum van China. Naast de stad, vergroot Wu Zetian ook het grondgebied van haar rijk. Ze is er trots op dat er onder haar regime vrede heerst en de economie tot grote bloei komt. En dan zet ze de ultieme stap: in 690 roept ze zichzelf uit tot keizer en sticht ze haar eigen dynastie: de Zhou Dynastie.

Tijdens haar regeerperiode breidde Wu Zetian de grenzen van haar rijk uit
en versterkte ze de verdediging.

Wu Zetian en haar Zhou-dynastie

In de lange Chinese keizerlijke geschiedenis hadden de vele mannelijke keizers altijd een keizerin naast zich. Deze vrouwen hadden nauwelijks macht, en dat was nu juist wat Wu Zetian wel wilde. In de Tang-dynastie had de vrouw geen vrouwelijke eigennaam. Haar naam was altijd afgeleid van haar familie, haar schoonheid of haar plaats in de maatschappij. Deze naam werd dan aangevuld met de achternaam van haar vader. Als Wu keizer wordt, breekt ze met deze traditie. Ze noemt zichzelf Zhao en ontwerpt een eigen karakter voor haar nieuwe positie. De keizer en haar karakter zie je in de laatste zaal. Haar nieuwe karakter bevat zowel een ‘mannelijke’ zon als een ‘vrouwelijke’ maan. De naam van haar nieuwe dynastie wordt de Zhou-dynastie. Als keizer krijgt ze een eretitel: Zetian. Dit betekent ‘de weg van de hemel volgend’ en haar achternaam wordt Wu. Met deze eretitel is het levensverhaal van de enige vrouwelijke kiezer van China rond. Wu Zetian regeert eindelijk tot het einde van haar leven in 705.

Wat zie je in de verschillende zalen?

Naast Wu’s levensverhaal ontdek je in talrijke vitrines aardewerken grafgiften in de vorm van kamelen en paarden. We zien ook verschillende vrouwelijke figuren, muzikanten en handelaren. Uiteraard zijn er luxe gouden en zilveren sieraden en bronzen spiegels. Verschillende vazen, potten en drinkbekers van porselein. Rond de hoofdstad Luoyang zijn objecten gevonden zoals rijkelijk versierde dakpannen die ooit op de keizerlijke paleizen lagen. In de nabije omgeving van Luoyang lag een groot grottencomplex. Dit gebied beleefde onder Wu Zetian’s heerschappij zijn hoogtepunt en werd door haar uitgebreid met duizenden metershoge boeddhistische sculpturen, gedenkstenen en pagodes.

Wu Zetian, de enige vrouwelijke keizer van China is nog tot en met 25 mei 2025 te zien in Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden. Kijk hier voor de details. MK = geldig.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst.
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden, Art Exhibitions China, Henan Administration of Cultural Heritage, de Palatina Cultural Group, genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.