Met de titel ‘SPEKTAKEL’ kondigt het Stadsmuseum in Doetinchem haar nieuwste tentoonstelling verwachtingsvol aan. Door een gift heeft het museum haar collectie recent uitgebreid met werken van het Museum voor Achterhoekse Schilderkunst (MAS). Uit dit nieuwe aanbod is een eerste selectie gemaakt voor een kennismakingsexpositie. Met SPEKTAKEL maakt het publiek kennis met kunstenaars uit de Achterhoek. Sommigen geboren, anderen getogen en weer anderen vanuit andere streken van ons land naar de Achterhoek verhuisd. Dat de Achterhoek vruchtbare grond bezit voor artistieke geesten kun je nu zelf zien in Doetinchem.

Museum voor Achterhoekse Schilderkunst

Er was eens … een Museum voor Achterhoekse Schilderkunst.
De kerncollectie van dit museum bestond uit werk van Achterhoekse kunstenaars van rond 1890 tot heden: honderdvijfentwintig jaar beeldende kunst van Achterhoekse bodem. De collectie was in de afgelopen decennia op verschillende locatie te zien zoals de Hanzehof in Zutphen en in het Kulturhus  (2017-2023) in Vorden. In laatstgenoemde locatie zijn meer dan dertig exposities georganiseerd, met werk van lokale Achterhoekse kunstenaars én uit eigen collectie. Liefhebbers zullen zich de Bilders-tentoonstelling (Maria Bolders-van Bosse (1837-1900 & Johannes Bilders (1811-1890), ‘Colour is my greatest wealth’ van Juane Xue https://juanexue.nl/about/  en de Hengelose schilder Agnes van den Brandeler  (Delft 1918 – Hengelo Gld 2002) https://agnesvandenbrandelerstichting.nl/ vast herinneren. Een van de laatste tentoonstellingen was gewijd aan Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994). In april 2023 is het Kulturhus gestopt met het organiseren van de tentoonstellingen. De aanwezige collectie is recente overgedragen aan het Stadsmuseum in Doetinchem.

Van huisschilder tot kunstschilder

Direct bij het begin van de tentoonstelling spatten de kleuren van de muur. Schilders Martien de Kler (1943-2016) en George van Tongeren (1948) zijn de veroorzakers van dit kleurenspektakel. Van Tongeren schilderende twee maal de Schreeuw en De Kler’s introductiewerk heet Frankrijk 1919. Via de QR-code lees ik dat hij de Hogeschool voor de Kunst in Arnhem volgde. Ondanks deze opleiding ging hij aan de slag als huisschilder omdat er ‘ brood op de plank moest’ . In deze tentoonstelling hangt meer werk van kunstenaars die als huisschilder zijn begonnen. Door de toen geldende Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR, 1956-1987) kreeg De Kler ruimte om te gaan experimenteren. Frankrijk 1919 is een redelijk groot werk met talrijke witte personages die van een brede trap naar beneden lopen. 1919 is het jaar na WO1, ik blijf zoeken naar meer context maar vind het helaas niet.

De schreeuw

Ik denk bij de Schreeuw direct aan het bekende werk van de Noorse schilder Edvard Munck (1863-1944). George van Tongeren geeft er zijn eigen interpretatie aan. Hier geen vrouw op de brug maar een abstracte kop van een vis met een open mond vol scherpe tanden. De stijl lijkt op de CoBra-beweging en is vol kleur. In schreeuw 1 heeft de kunstenaar met de achterkant van zijn penseel verschillende woorden in de natte verf gekrast. Andere woorden zijn met zwart aangebracht. Ik kan de betekenis van de tekst helaas niet ontcijferen en bij dit werk hangt geen QR-code die me meer informatie geeft.

Het bruidspaar

Verder in de gang een kast met enkele aquarellen van Achterhoekse landschappen van Theo den Hartogh (1918-2004). Van Anneke van Wendel de Joode (1945-2012) hangt hier het kleurrijke werk Het bruidspaar. Van Wendel de Joode studeerde af aan de Rietveld Academie (Amsterdam) en ging daarna terug naar Zutphen met haar favoriete IJssel-uiterwaarden. Zij was daar een bekende verschijning door een heel eigen kledingstijl. Zij noemde zichzelf nooit kunstenaar, want dan zou ze verantwoording moeten afleggen over haar werk en dat wilde ze niet. Ze volgde haar eigen koers.

Het zachte zingen van de lucht

In het werk in de drie volgende zalen ontdek je allerlei schilderstijlen en genres zoals het realisme, de Stijl, landschapen en portretten. Het zachte zingen van de lucht van Louise Kleinherenbrink (1952), pakt me, het koninklijke blauw met daarin een vrouwelijk wezen die met haar rechter hand een bol vast houdt boven haar hoofd. Is dit de wereldbol, is dit de vrouwelijke Atlas? Ze kijkt schuin naar rechts en daar zit een witte vogel. Kleinherenbrink noemt haar schilderstijl lyrisch expressionistisch. De schilderijen van Kleinherenbrink laten in sprookjesachtige beelden zien wat in woorden moeilijk te vatten is. Denk daarbij aan heimwee of dat wat tussen hemel en aarde is. Al schilderend geeft ze het leven en wat daarin een mens kan overkomen een plaats. Naast schilderen heeft Kleinherenbrink tientallen jaren retraites georganiseerd in het Limburgse Steijl.

KLEURSPEKATEL is nog tot en met 30 september 2024 te zien in het Stadsmuseum van Doetinchem. Kijk hier voor alle details. Daarna volgt een tweede overzichtstentoonstelling van werk uit de nieuw verkregen MAS-collectie. Het Stadsmuseum Doetinchem is gratis met de Museumkaart te bezoeken.

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Stadsmuseum Doetinchem, de genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.