Nieuw: Museum Barberini Potsdam
Museum Barberini is de nieuwste culturele kroonjuweel van Potsdam. Een verrassend stukje Rome in Potsdam. De stad van Keurvorsten, cineasten & vredesonderhandelaars heeft nu naast het wereldberoemde Sanssouci, het Belvedère, Filmpark Babelsberg en het Potsdam Museum ook Museum Barberini. Op 23 januari 2017 zijn de deuren geopend en sindsdien staan er dagelijks lange rijen voor de deur. Velen willen een glimp opvangen van de eerste tentoonstellingen. Het canvas is voor de landschapskunst van de Impressionisten, de Klassieke Modernen en enkele smaakmakers voor de kunst uit de voormalige DDR. Heb je plannen om binnenkort Berlijn te bezoeken, overweeg dan ook een dag Potsdam om de nieuwste kroonjuweel met eigen ogen te zien.
Sneak preview
Stukje Rome in Potsdam
Je waant je even in Italië als je op de Oude Markt (Alter Markt) in Potsdam staat. Hier staat een kopie van het Italiaanse Palazzo Barberini. In 2013 heeft het gebouw een nieuwe functie gekregen in de vorm van een museum. In de afgelopen jaren is intensief gerenoveerd en verbouwd zodat het museum nu aan alle moderne eisen voldoet. Ik sta voor een strak klassiek paleis met in het midden, een iets naar voren gebouwde ruimte van vijf ramen breed. De daklijst is sierlijk afgezet met zes vazen die precies in het midden van de pilasters staan. Een maal binnen ontdek je de twee symmetrische zijvleugels. Het complex telt zichtbaar drie verdiepingen, de centrale ruimte slaat als het ware een brug tussen de twee vleugels waarin de expositiezalen zijn ondergebracht. Beide vleugels hebben een identieke indeling, waardoor je je heel snel kunt oriënteren in dit nieuwe cultuurpaleis.
Ontdek het licht!
Het eerste licht dat hier schijnt is het heldere, natuurlijke licht van de Impressionisten. Zij bijten hier het spits af. Van de zestien museumzalen is de helft gevuld met landschapskunst gemaakt door de Impressionisten. De natuur in al haar vormen is het belangrijkste thema van de Impressionisten en buiten schilderen op locatie was hun vernieuwende kracht. De acht zalen zijn op thema ingedeeld. Ter kennismaking heb ik per zaal één werk geselecteerd om de acht thema’s toe te lichten
De uitgestrektheid van de zeeën: Eugène Boudin (A3)
Enkele zomers geleden was ik in Port-en-Bessin en ik weet nog dat het licht ’s ochtend en ’s avonds een geweldige indruk op me maakte. Enkele foto’s van deze vakantie behoren nog steeds tot mijn top 5 van favoriete reisherinneringen. En hier sta ik dan voor het beeld dat Signac zag toen hij in 1883 Port-en-Bessin verbleef. Velen kennen Signac van zijn puntjeswerk, het Pointillisme. Maar in die dagen schilderde hij nog sterk in de sfeer van Van Gogh, met een vlotte toets.
Paden in de afbeeldingen – bossen & velden (A4)
De kale bomen, links doen vermoeden dat we in het diepe najaar of de winter zijn aangekomen. Het felle blauw licht rechts maakt duidelijk dat het hier over de winter gaat. Door de blauw- en oranjetonen geeft Sisley dit winterlandschap een intensieve kleurbeleving. De lange donkere schaduwen van de kale populieren geven een bijna vrolijk ritme aan dit winterlandschap.
De lucht in de rivier: reflectie en spiegeleffecten (B3)
Onder de hele werken is bijna geen doek dat door en vrouwelijke kunstenaar is gemaakt. In deze ruimte ontdek ik een verstilt klein werk van Berthe Morisot. In 1881-1882 heeft zij dit werk gemaakt in de haven van Nice. Centraal in het water ligt een zandkleurige boot, op de achtergrond zie ik een roze gebouw en verder witte zeilen en silhouetten van schepen. Door de boot zo groot en centraal op het doek te zetten, legt Morisot de focus in dit werk op de schaduwwerking van het schip in het water. De uitleg op de audiogids leert me dat Morisot de positie en omvang van de boot tijdens het schilderproces regelmatig heeft bewerkt om tot de ideale balans te komen.
Tegen de horizon: populieren en velden (B4)
De Impressionisten schilderen de natuur vaak zonder mensen. Hun focus ligt bij de natuur, de mens kan daarin een rol vervullen als dat de compositie versterkt. Dit is niet het geval in de velden van Veneux. Sisley trekt de blik van de kijker via de teer geschilderde populieren naar het zonlicht in de verte. Door de bladeren van de populieren met veel kleine toetsen te schilderen, creëert Sisley lichtheid en sprankeling. Ik ruik de lente bij het bekijken van dit doek.
Wit licht: winter landschappen (A6)
In de winter van 1875 zaten Claude Monet en Pierre-Auguste Renoir, samen, dik gekleed in deze wintertuin. De twee figuren in dit beeld zijn de zoon en stiefzoon van Monet. Het rijp op de takken geeft dit winterlandschap een feeërieke uitstraling. De basiskleuren die beide schilders gebruikten zijn blauw- en bruinnuances. Monet doet hier nog iets anders. Hij schept met geel- en roodtonen een warme gloed over het ijskoude landschap.
Lichtheid en melancholie: het Zuiden (A7)
Vanaf de 17e eeuw werd een studiereis naar Italië voor een Franse schilder gezien als een noodzakelijke onderdeel van zijn leerproces. Lang lag de focus op de Oudheid en de Renaissance tijdens deze reizen. Voor Impressionisten zoals Renoir en Monet ging het puur om de ervaring van het licht. Hen trok de intensiteit van het licht in het zuiden en de beleving van de heldere natuurlijke kleurenpracht aan de Middellandse Zeekusten.
Mooi contrast: Monet schilderde tijdens zijn verblijf in Venetië (1908) verschillende paleizen langs het water. Anno 2017 tekent de jeugd zijn werk na en legt de senior zijn herinnering vast met de smart phone.
Het orkest van kleuren: tuin beelden (B6)
Monet heeft de tuinen van de huizen waarin hij heeft gewoond, vaak geschilderd. Hij zat graag buiten in een bekende omgeving en gaf deze steeds weer op een andere manier weer. de belangrijkste reden voor de vele variaties zijn de verschillen in licht(val). Hier staan we voor zijn tuin in Vetheuil. Het lijkt op het eerste gezicht een grote, diepe tuin met verschillende niveaus.
Maar dat is niet wat het is. Er loopt een weg tussen zijn woonhuis en de tuin waarin hij schildert. Die weg zien we niet, we zien leuningen van een trap die naar een hoger gelegen deel leiden. Achter de blauwe potten loopt de weg en daarna zet de tuin zich weer voort.
Samenspel met de natuur: waterlelies (B7)
Over een periode van ruim dertig jaar heeft Monet met grote regelmaat de waterlelies in zijn tuinvijver geschilderd. In 1918 pakt hij het eens anders aan. De hoofdkleur in deze watercompositie is niet blauw zoals je zou verwachten, Monet schildert dit waterballet in geeltinten. Door het relatief beperkte kleurpalet komt deze uitvoering van zijn waterlelies het dichtst in de buurt van de abstracte weergave.
En er is (nog) meer …
Naast deze uitgebreide expositie van de landschapskunst van de Impressionisten zijn ook vier zalen ingericht met werken van de zogenaamde ‘klassiekers van het modernisme’ en twee compacte tentoonstellingen die dienen als smaakmakers voor wat komen gaat dit najaar. Een zaal heeft een vooruitblik op de grote tentoonstelling ‘Schilders uit de DDR’ en een kleine zaal is ingericht met een selectie van het werk van Wolfgang Mattheuer (1927-2004). Van hem is ook het grote bronzenbeeld op het binnenplein van het museumpaleis. Jahrhundertschritt – Century Step – de Eeuw stap (ontwerp 1984 – gietsel 2006).
Ik neem je graag later dit jaar in een apart blogartikel mee voor een rondleiding in deze zalen.
Museum Barberini is van woensdag tot en met maandag geopend van 11.00 tot 20.00 uur. Dus fijn open op maandag als bijna alle andere musea in Potsdam zijn gesloten.
Om teleurstelling te voorkomen is het voorlopig raadzaam om online je kaart te bestellen, als je maar een dag hebt. Reis je met de Welcome Berlin Card dan krijg je 25% korting op de entreeprijs.
Het museum ligt op slechts tien minuten lopen van het Hauptbahnhof in Potsdam.
Weisser Klang - Wassily Kandinsky - privé Collectie
Stap van de eeuw
afb. beeld Jahrhundertschritt van Wolfgang Mattheuer
Het originele ontwerp heeft Mattheuer in 1984 gemaakt. In een periode van bijna twintig jaar zijn er zes gietsels van dit beeld gemaakt. Een exemplaar zag ik vorig jaar voor het Kunstmuseum in Bonn, er staat ook een sculptuur in Berlijn, Leipzig, Halle, Aken en nu dus ook in Potsdam. Het beeld is ruim vijf meter hoog en minstens zo lang en het weegt ruim 700 kilo.
De handgebaren van het beeld verwijzen naar twee totalitaire regimes. De linker vuist gebald, de rechter hand schuin omhoog gestrekt. Communisme en Nationaal Socialisme zijn door Mattheuer in één sculptuur bijeen gebracht. De borst is open gebarsten. Met deze breuk symboliseert de kunstenaar de verscheurdheid in de 20ste eeuw.
De lange stap komt onnatuurlijk over door het doorgestreepte blote rechterbeen waarmee de figuur op zijn hiel steunt. Om het linker been zie ik een broekspijp met aan de zijkant een rode streep. Het verwijst naar een militair kostuum. Aan zijn linker voet draagt de figuur een schoen. Ondanks de 700 kilo wekt de figuur het gevoel niet stabiel te staan.
Het beeld ‘Jahrhundertschritt’ wordt in Duitsland gezien als één van de belangrijkste beelden van de vorige eeuw.
Wordt verwacht in het najaar 2017 – Kunstenaars uit de DDR
© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen en foto tuin van Monet in Vetheuil met dank aan Museum Barberini
Enkele tips voor een bezoek aan Potsdam
Potsdam op de Oranjeroute
