Wie Belfast zegt, zegt Titanic. De Noord-Ierse hoofdstad ademt 110 jaar na de tewaterlating van het schip nog steeds de Titanic. De stad ligt aan de monding van de rivier de Lagan, die via de zeearm Belfast Lough de directe verbinding vormt met de Ierse Zee. De ideale locatie voor scheepswerf Harland & Wolff. Tijdens de bouw van de Royal Mail Ship (R.M.S.) Titanic was dit de grootste werf ter wereld. De tijden van de werf, de bouw en de afvaart van de Titanic (1909-1911) kun je zelf beleven in Titanic Belfast.
De symboliek van Titanic Belfast
We zien het iconische gebouw van museum Titanic Belfast al van ver staan. Het is een ontwerp van CivicArts/Eric R. Kuhne. Het gebouw zit vol symboliek, zoals de locatie: Titanic Belfast staat op dezelfde plek waar honderd jaar daarvoor de Titanic is gebouwd. De vier hoofddelen in de vorm van de boeg van het schip, zijn van blinkend aluminium. Op gevels zijn op een abstracte manier de golven van het oceaanwater te zien. De vier hoofddelen van het gebouw zijn elk 32 meter hoog, en dat is net zo hoog als de Titanic was. Ze worden met elkaar verbonden door een atrium. Het trotse gevoel dat de inwoners van Belfast anno 2022 hebben voor de Titanic, is pas twintigjaar na de eerste vaart ontstaan. In de jaren tussen 1912 en 1940 overheerste het gevoel van ongeloof en de schaamte: Hoe kon een onzinkbaar schip zo ten ondergaan?
De reis gaat beginnen
Na binnenkomst bereiken we via brede trappen de ingang van de zogenaamde ‘experience’, het belevingsmuseum. We houden onze kaart met QR-code voor de scan, als het licht groen is, kan onze reis beginnen. Via een lift komen we onder in het complex terecht. Als de deuren open gaan, stappen we Belfast aan het begin van de 20ste eeuw binnen. Op grote informatieborden ontdekken we in woord en beeld de geschiedenis van Ierland in het algemeen en Belfast in het bijzonder. De scheepswerf was een van de grootste werkgevers in de stad rond 1910. Maar liefst 4.500 medewerkers van de werf hebben mee gewerkt aan de bouw van dit prestigieuze schip. In dit museum lees je naast de verhalen over de bouw van het schip, ook de verhalen over de ondergang, het proces over de schuldvraag en het nog steeds gangbare onderzoek naar de restanten van het wrak van het schip.
De hitte van de smederij
Na alle teksten en foto’s en is tijd voor de echte beleving. We staan in de rij voor karretjes op rails zoals we die kennen van de Efteling. Het wordt schemerig en we trekken de veiligheidsbeugel stevig aan. Dan roetsjen we de diepte in, de temperatuur stijgt en we horen het getimmer van ijzer op ijzer. Scheepsontwerper Thomas Andrews heeft het ontwerp gemaakt. Hij was aan boord tijdens de fatale reis. Op 31 maart 1909 wordt de kiel gelegd van de Titanic. Het schip heeft een dubbele bodem, tussen de binnen- en de buitenlaag liggen watertanks, voor de juiste balans. Er zijn meer dan drie miljoen klinknagels gebruikt om alle staalplaten stevig aan elkaar vast te nagelen. Het is een indrukwekkend bouwproces dat op 31 mei 1911 wordt bekroond met de officiële tewaterlating van het schip. Met kaart 1342 melden we ons voor dit heugelijke moment.
Het schip markeert een nieuw tijdperk in de maritieme architectuur.
In grootte, constructie en uitrusting vertegenwoordigen zij
de nieuwste ontwikkelingen in deze wetenschap.
Bron: Belfast Nieuwsbrief 1 juni 1911.
Feest in de stad
Er is lang naar uitgekeken. Naast de vier-en-een-half duizend medewerkers, kijken hun familieleden, relaties van de werf en inwoners van Ierland uit naar dit moment: 31 mei 1911, 12.15 uur. We staan op de kade en kijken toe hoe het schip fotografisch te water gaat. Daarna mogen we aan boord en zien we de replica van de beroemde houten trap. Iedereen die de bioscoop film heeft gezien, herinnert zich deze trap.
Een Nederlands ontwerp
We zien een luxe hut voor eerste klasse gasten, ingericht in de zogenaamde ‘Old Dutch Style. Een leuk detail is dat enkele van deze luxe cabines zijn ingericht door de Koninklijke Nederlandsche Meubelfabriek H.P. Mutters en Zoon uit Den Haag. Iets verder zien we een voorbeeld van een eenvoudige tweede klasse hut het met een stapelbed, maar wel met een wastafel.
Wat stond er op het menu?
We lezen welke lunchsuggesties de eerste klasse gasten op 14 april 1912 hadden. Filet van griet was een van de voorgerechten, gevolgd door suggesties van de gril. Er was ook een buffet bestaande uit vis- en schelpdieren en groentevariaties. Tot slot was er kaas. In vitrines staan voorbeelden van het servies en allerlei andere voorwerpen die aan boord zijn gebruikt. En dan is het tijd om aan de zeereis te beginnen. Eerst Belfast, dan Southampton, daarna langs de Franse kust voor extra passagiers vanaf het Europese vaste land. De laatste stop is in het zuid Ierse Queenstown (staat nu als Cobh op de kaart). Daar gaat het schip voor anker en komen vooral derde klasse passagiers aan boord zoals Annie Moore en haar kinderen. Tevens gaan de laatste poststukken mee voor geadresseerden in het verre Amerika. De rij met gekleurde huizen en de heuvels rondom Queenstown zijn het laatste stukjes land die de passagiers zien.
Vertrekschema van de R.M.S. Titanic
2 april 1912 – 20.00 uur vertrek uit Belfast naar Southampton
10 april 1912 – 10.00 uur vertrek uit Southampton naar Cherbourg (tenders)
10 april 1912 – 20.10 uur vertrek uit Cherbourg naar Queenstown
11 april 1912 – 13.55 uur vertrek Queenstown (nu Cobh).
Er waren 2223 opvarenden aan boord, dat is een tweede derde bezetting.
De ijsberg
We schrijven 23.50 uur de nacht van 14 op 15 april 1912. De Titanic raakt een ijsberg. De bemanning op de brug had verschillende waarschuwingsberichten van andere schepen niet opgevangen. De feestelijke stemming aan boord, inspireerde veel gasten om privé berichten te versturen. Hoe het ook is gegaan, zo’n dik uur na de aanvaring om 00.45 uur, liggen de eerste reddingssloepen in het water. Normaal geldt in zo’n noodsituatie ‘vrouwen en kinderen’ eerst, bij de evacuatie van de Titanic gold meer de regel van de geboekte klasse aan boord.
Te weinig reddingsboten?
Er gaan ook verhalen rond dat veel reddingsboten niet vol waren toen ze het vrije sop kozen. Rond kwart over twee ’s nachts breekt het schip in tweeën en kort daarna volgt de breuk van het scheepsnet met kortsluiting als resultaat. Om half drie ’s nachts ligt de Titanic op de bijna vier duizend meter diepe oceaanbodem: 1522 mensen overleven de ramp niet.
Verhalen van passagiers en bemanning
Het verhaal van de Titanic wordt voor mij vooral interessant als ik over de mensen lees. Zo is eerste klasse passagier Frank Browne de dans ontsprongen omdat zijn baas hem op het allerlaatste moment opdracht gaf het schip te verlaten. Tweede klasse passagier, John James Lamb heeft minder geluk, net als derde klasse passagier Eugene Patrick Daly. Bemanningslid, brandweerman, John Coffey, werd op het laatste moment overgeplaatst van de Titanic naar het schip de Mauretania en overleefde zo deze historische scheepsramp. Via videoanimaties kun je hier zien hoe de Titanic is vergaan. Het water van de oceaan bedekt de ramp. De zeegraven van de slachtoffers zijn gesloten als oesters. Zij die worden gered, vertellen soms hun belevenissen. Kort na de ramp wordt de schuldvraag breed uitgemeten in de kranten. Ook in het museum is er ruim plaats voor de schuldvraag en het onderzoek er naar.
De vondst van het scheepswrak
In de nazomer van 1985 ontdekt de Amerikaanse oceanograaf Robert Ballard (1942) aan boord van het Franse onderzoeksschip Le Suroit het wrak van de R.M.S. Titanic. Dat gebeurde door het gebruik van een zogenaamde side scan sonar. Ballard toont aan dat geen enkel ander schip de aanvaring met een ijsberg, zoals dat met de Titanic was gebeurd, zou hebben doorstaan. In een van de laatste zalen van dit vijf verdiepingen tellende museum kun je veel lezen en leren over het wrak. Onderzoeksresultaten worden gedeeld en er wordt aandachtig gelezen.
De Titanic was naast een passagierschip ook een officieel postschip. In vitrines liggen talrijke brieven en kaarten van passagiers, zoals Esther Hart.
Je kunt de Titanic Belfast dagelijks zelf beleven in Belfast. Klik hier voor de details. Elke dag is er plaats voor maximaal 3.547 bezoekers, dit aantal is gelijk aan de maximale capaciteit van de R.M.S. Titanic. Bij het toegangsbewijs is ook de entree van de tender de S.S. Nomadic inbegrepen.
Titanic Belfast vertelt het verhaal van Belfast en de wedergeboorte van de Titanic in negen thema’s: de ontwikkeling van Belfast, de scheepswerf, de lancering, de uitrusting, de Maiden Voyage, het zinken, de nasleep, Mythen & legendes en tot slot het wrak van de Titanic onder water. Via deze link kun je de namenlijst van de passagiers en bemanningsleden bekijken. Klik hier om historische foto’s te bekijken.
Extra: de S.S. Nomadic
De S.S. Nomadic is een van de Titanic-tenderschepen. Het is één van de weinige schepen uit de ooit zo omvangrijke vloot van de White Star Line rederij. De lengte van dit schip is een kwart van de afmeting van de Titanic. Je kunt de tender in het droogdok bezoeken en dat kan ik je zeker aanraden.
De S.S. Nomadic is zowel in de Eerste als in de Tweede Wereldoorlog gebruikt. Vanuit het Franse Cherbourg was de Nomadic tender voor de Titanic en de luxe oceaanstomers S.S. Queen Mary en de S.S. Queen Elizabeth. Je stapt hier aan boord in de voetstappen van zowel de Titanic-passagiers als beroemdheden zoals Charlie Chaplin, Elizabeth Taylor en Richard Burton.
© foto’s, video en tekst Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank een en toestemming van Titanic Belfast.