De ongelooflijke Damien Hirst

een scheepswrak met de grootste kunstschat uit onze geschiedenis - still

Zeg: Damien Hirst, en je denkt aan een schedel vol diamanten, een serie peuken van filtersigaretten al dan niet met lippenstift afdruk, een tijgerhaai op sterk water of aan doorgezaagde koeien. Stuk voor stuk werken, waarover je blijft nadenken of waarvan je denkt ‘alleen Damien Hirst komt hier mee weg’. Eén maand voor de officiële opening van de 57ste Venetië Biënnale opende deze Britse kunstenaar met veel media tam tam twee gigantische tentoonstellingen in de Dogenstad. Hij neemt ons mee op de ontdekking én berging van een van de grootste kunstschatten ooit gevonden op de zeebodem. Jij als bezoeker maakt aan het einde uit wie of wat er ongelooflijk is aan “Treasures from the Wreck of the unbelieveable Damien Hirst”.

sneak preview

Vertel een verhaal

Dé trend in het culturele landschap in de laatste jaren is ‘verhalen vertellen’. De 57ste Biënnale Venezia is er vol van. In de Dogenstad geeft Damien Hirst, na bijna tien jaar afwezigheid in museumland, een master class in het genre story telling. Voor zijn dubbelexpositie ‘Treasures from the wreck of the unbelieveable’ trekt hij alle registers los. Na een gedegen vooronderzoek over scheepswrakken, het vinden van kunstschatten op de zeebodem én de berging van wrak en schat, heeft hij alle facetten de revue laten passeren. Het resultaat is een onwaarschijnlijk imponerende dubbeltentoonstelling aangevuld met een film documentaire, gasteninformatie boekjes en een duim dikke catalogus in meerdere talen. Wat wij in Venetië van Hirst zagen, prikkelt alle fantasie en over smaak valt in dit geval zeker te twisten. Volgens de persaankondiging die vooraf ging aan de opening, wil Damien Hirst eigenhandig bruggen slaan tussen kunst & kitsch.

Waar of niet waar?

Ter inleiding op deze tentoonstelling vertelde Damien Hirst het verhaal dat hij in 2008 is benaderd werd voor het bergen van een scheepswrak, met aan boord een aanzienlijke schat. Het wrak bevond zich voor de kust van Oost-Afrika en de inhoud zou terug te herleiden zijn naar de eerste eeuw na Christus. Wij zijn in Palazzo Grassi begonnen en nadat we zijn bijgekomen van de 18 meter hoge, onthoofde demon in de hal, zoeken we een plekje in de filmzaal. Enkel aan de hand van indrukwekkende filmbeelden neemt Hirst ons mee in de wereld van duikers, de kleurrijke onderzeewereld en verborgen schatten op de zeebodem. Allemaal levensechte beelden, die wanneer je de aanleiding niet kent, je de indruk geven dat je naar een National Geographic docu-film zit te kijken. Maar net als bij het Amerikaanse radio hoorspel “The war of worlds’ van H.G.Wells in 1938 is de waarheid anders dan je ziet.

Persoonlijk informatieboekje

Bij binnenkomst krijgt iedere bezoeker een gratis 72 pagina tellend informatieboekje. Deze uitgave is in verschillende talen gedrukt, waardoor de informatie voor velen toegankelijk is. Per zaal kun je nauwkeurig lezen welke voorwerp(en) er staan, wat het betekent en van welk materiaal het is gemaakt. Bij de getoonde voorwerpen hangen de bekende museumbordjes met details. De gevonden schatten variëren van meer dan mens hoge beelden, tot kleine munten, torso’s, volop sieraden en kleinkunst. Alles heel geloofwaardig beschreven en schijnbaar goed onderbouwd. Serieuze bezoekers, lopen aandachtig met hun witte info-boekje van beeld naar beeld, van vitrinekast naar informatietafel. Als je echt goed kijkt, of zoals heer Bommel zou zeggen ‘een oplettende lezer’, zie en lees je meer…

Jungle Book & Mickey M.

Hirst heeft voor zijn mega tentoonstelling twee bijzondere locaties gekozen. Palazzo Grassi ligt aan het wereldberoemde Canal Grande en ademt de sfeer van authenticiteit en waarachtige historie. Menige kunstenaar van wereldfaam heeft hier in de loop van vele jaren, zijn prestigieuze werk aan het grote publiek mogen tonen. Geen locatie waar ze bewust nep werk tonen…Maar wat doen Goofy en Mickey M. daar tussen de kunstschatten? Ook deze figuren zijn begroeid met koraal en andere zeedieren. Op wand grote foto’s kun je zelf zien duikers Mickey en Goofey hebben opgraven uit zee. En hoe komt Baloe uit Jungle Book hier? Wiens fantasie slaat hier op hol?

In de aansluitende zaal lijkt ‘de waarheid weer boven water’ te komen. De Disney verwarring wordt afgeschud en het serieuze museumbezoek gaat hier verder. Een fraaie torso van een Egyptische farao. Maar wie is hij? En hadden ze toen ook al tepel-piercings?

Op de tweede locatie Punta delle Dorgana (op zo’n 20 tot 25 minuten lopen vanaf Palazzo Grassi) wordt het nog spannender. Hier heen filmzaal, maar wel bij de entree beelden van de documentaire die we al in het Palazzo hadden gezien. We lopen door prachtig gerenoveerde historische hallen die anno 2017 voldoen aan alle eisen die een modern museum stelt. Ook hier in verschillende hallen meters hoge beelden die worden afgewisseld met gedempt verlichte zalen met vitrines vol gouden munten, sieraden en grote gouden maskers. Is alles goud wat hier blinkt? Geen enkele vitrine is voorzien van de bekende sensoren. Als je (heel) dicht bij de kunstwerken komt, klinkt er geen waarschuwingspiep. Maar wel overal bewakers in uniform met grote geborduurde emblemen zodat je kunt lezen dat zij van de ‘private security’ zijn.

Made in China

Onze allerleukste ontdekking deden we op de eerste verdieping zaal 3. Bij de ingang hangt een zwart-wit foto die verwijst naar de “International Surrealist Exhibition’ uit 1936 in Londen. Rechts onder in de hoek staan vijf bronzen torso’s die ook in deze zaal staan opgesteld. Voor het halfronde raam staan drie torso’s elk van bijna 2 meter hoog. De linker is overwoekerd met koraal, de middelste is van roze marmer en het rechter beeld is van brons. Op de rug van deze vrouwelijke torso’s kun je zien in welk land en wanneer ze zijn gemaakt…

Hoe interpreteer jij deze aankondiging: Treasures from the Wreck of the Unbelievable Damien Hirst. Enfin, je wordt bij het betreden van de expositie ruimtes in Punta delle Dogana gewaarschuwd met de volgende tekst boven de deur: “Somewhere between lies and the truth lies the truth”.

Hirst & François Pinault

De dubbeltentoonstelling van Hirst roept bij mij meer vragen op dan alleen de waarheid achter wat we zien. Waarom exposeert Hirst met zijn oceaankunst bijvoorbeeld op twee locaties? En is er een verbinding tussen deze twee ruimtes? Navraag leert dat zowel Palazzo Grassi als Punta della Dogana eigendom zijn van François Pinault. Ik hoor je nu denken: wie is die mijnheer Pinault? Hij is een bekend kunstverzamelaar én de eigenaar van het wereldberoemde veilinghuis Christie’s. Is het echt de intentie van Hirst om een brug te slaan tussen kunst & kitsch of speelt hier nog iets anders? Welke schoorsteen rookt het hardst na deze dubbeltentoonstelling? De kassa rinkelt in ieder geval.

Je kunt de Treasures from the Wreck of the Unbelievable van Damien Hirst nog t/m 3 december 2017 ontdekken op twee locaties in Venetië: Palazzo Grassi en Punta della Dogana. Eén ticket geeft toegang tot beide exposities.