In het barokke sterrenbos, park de Oude Warande in Tilburg kun je nu ARBOS verkennen. Dit is de 14de editie van de internationale beeldenexpositie Lustwarande. Tien kunstobjecten van hout staan verspreid over het historische park. Met het handige routeboekje kun je deze werken handig(er) vinden. Je hebt tot en met 6 oktober om het hout in het Tilburgse park te ontdekken.
Wat is Lustwarande?
Lustwarande is het platvorm voor hedendaagse beeldende kunst in Tilburg. Ze organiseren jaarlijks een internationale beeldenexposities in park De Oude Warande. Vooraf wordt een thema gekozen en daarmee gaan de kunstenaars aan de slag. Het thema voor de editie is ARBOS (latijn voor bomen). Hout speelt al eeuwenlang een belangrijke rol in de beeldende kunst, zoals in de Middeleeuwen met de vele (heiligen) beelden. In de Griekse mythologie was de boom het symbool van vruchtbaarheid, maar ook de brenger van de goddelijke vonk: het vuur.
Hout wordt vervangen door marmer
In de 16e eeuw wordt hout in de beeldende kunst op grote schaal vervangen door marmer en steen. Door de groeiende belangstelling voor het antropocene gedachtegoed groeit de belangstelling voor hout nu weer. In de antropocene visie zijn mens en aarde geen gescheiden identiteiten, maar eenheden die in complexe relaties en systemen met elkaar zijn verbonden. Centraal staat hierin het idee dat het menselijk handelen invloed heeft op de gesteldheid van de aarde. Dit geldt uiteraard ook omgekeerd. De veranderende aarde laat ook zijn sporen na op het wezen van de mensheid.
Kunstenaars herdefiniëren het begrip natuur
Op basis van de antropogene filosofie heeft een groeiende groep kunstenaars het begrip natuur opnieuw ingevuld. Een gevolg daarvan is dat voor hen de tegenstelling cultuur versus natuur niet langer opgaat. En zo ontstaat een groeiende belangstelling voor het opnieuw gebruiken van klassieke materialen zoals hout en klei. We zien dit in de architectuur, het hedendaags design èn in de beeldende kunst.
Tien deelnemers
Voor ARBOS heeft de selectiecommissie van Lustwarande tien kunstwerken van zowel nationale als internationale kunstenaars geselecteerd. Het eerste werk dat ik zie is een installatie van Gerbrand Burger (NL, 1976). Ik krijg ik het gevoel dat ik naar een eerbetoon aan de eikenmeubels uit Oisterwijk sta te kijken. Het routeboekje. Vermeld dat Burger in de installatie Momentary Constellation in Becoming (1) de grenzen opzoekt tussen kunst, design, esthetiek en functionaliteit en tussen natuur en cultuur.
Als ik dit segment van het park verder in fiets, kom ik de verwijzing naar locatie 8 tegen.
Henrique Oliviera
Ik ben op zoek naar het werk van de Braziliaanse kunstenaar Henrique Oliveira (Sao Paolo 1973). Dit keer niet op de grond, maar hoog in de bomen. De Pau-Caroço (8) lijken op twee overrijpe vijgen. In het routeboekje worden ze beschreven dat ze doen denken aan hybride lichaamsdelen, afkomstig uit een schemergebied tussen het planten- en dierenrijk. Tijdens de IJsselbiënnale van 2021 zag ik een ander werk van Oliviera. Zijn Mill was toen een van de publiekslievelingen. Dat zie ik met Pau-Caroco eerlijk gezegd nog niet gebeuren.
Maria Roosen en haar drie gratiën
Er lijkt minder te raden bij de Three Graces (9) van Maria Roosen (Oisterwijk, 1957). Het klassieke beeld van de drie gratiën (Roosen noemt ze Louise, Jeanne en Simone*) vormde de inspiratiebron voor de Three Graces. Roosen werkt veel met de thema’s lichamelijkheid, vruchtbaarheid, groei, liefde en dood. Wie de Three Graces in het groen ontdekt, legt vrijwel direct de link met het mannelijk geslachtsorgaan. Maar de rechtopstaande uitstulpingen lijken ook op paddenstoelen.
* de namen die Roosen haar gratiën geeft zijn allen vrouwelijke voornamen waarin ook een mannelijke variant zit.
Het eindigt In Bed
Het routeboekje geeft bij elke sculptuur een introductie in het Nederlands en Engels. Om meer te leren over de werken is het fijn om het boekje bij de entree te kopen. Mijn advies zorg voor goede wandelschoenen. Op het einde van de tocht ontdek ik op een open veldje een zittende figuur. De maker Tom Claassen (1964) noemde deze sculptuur In Bed (2). Een meer dan levensgrote figuur zit op een (klein) bed, de figuur lijkt in gedachten verzonken. Wie ben ik? Wat ben ik? Mijn hoofd zit ook vol gedachten van wat ik allemaal heb ervaren. In het midden van het park vind je een klein terras (Grotto) daar is het goed toeven met een kop gember thee en een tosti.
Met de aankoop van het routeboekje, ondersteun je dit culturele initiatief. De wandeling is in principe gratis. Maak er een mooie dag van!
De beeldententoonstelling Lustwarande, ARBOS is tot en met 6 oktober 2024 te zien in park De Oude Warande in Tilburg. Hier vind je alle details.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toezegging van Lustwarande, artiesten en alle bruikleengevers.
(1) – de nummers tussen de haakjes komen overeen met de nummering in het routeboekje van Lustwarande – ARBOS.
Kunstenaars die meewerken aan ARBOS zijn:
Gerbrand Burger (NL); Tom Claassen (NL); Gesine Grundmann (DE): Roman Gysin (CH); Abdul Hisham (IN); Milda Lembertaite (LT/UK); Bart Lunenburg (NL); Henrique Oliviera (BR); Maria Roosen (NL) en Tatiana Wolska (PL).