serie: 100 jaar Bauhaus

Nieuw: Bauhaus Museum Dessau

Van de veertien actieve Bauhaus-jaren klopte bijna zeven jaar het hart in Dessau. Hier zijn o.a. nog steeds de beroemde Bauhaus-school van Gropius en de Meisterwohnungen te zien. Dessau moest tot dit jubileumjaar wachten op een eigen Bauhaus-museum. Nu is het dan zover. In september 2019 is het Bauhaus Museum Dessau officieel geopend. In het stadspark staat een luchtig ontwerp van staal en glas van het Spaanse architectenbureau addenda. Krijg je al zin in een kennismaking?

Sneak preview Bauhaus Museum Dessau en 100 jaar Bauhaus in Dessau

Desolaat Dessau

Na de drukte op het Hauptbahnhof in Hannover, overvalt ons de stilte bij aankomst in Dessau. Op het aankomstperron staan nog enkele banken met daar tussen transparante afscheidingen. Hierop staan met witte lijnen, bekende beelden uit Dessau. De andere twee perrons liggen er verlaten bij. Soms een afgebladderd bankje, soms een prullenbak maar nog vaker rondvliegende bladeren. We lopen de trap af en ontdekken twee grote stickers op de vloer van de gang. Zwart, rechts af naar het Bauhaus Museum Dessau en wit links af naar de Bauhaus school en de Meisterwohnungen. Wij slaan rechts af en volgen de oranje stickers naar het recent geopende museum. De herfstzon zorgt voor kleur, verder ontdekken we weinig gezelligheid in Dessau. De dame bij de VVV heeft er duidelijk geen zin in, misschien hebben we haar wel gestoord tijdens haar lunchpauze.

Bauhaus Museum in het park

Recht tegenover de VVV ligt ons reisdoel voor vandaag: het Bauhaus Museum Dessau. Terwijl bijna de helft van de veertien Bauhaus-jaren, zich in Dessau hebben afgespeeld, moest deze stad het langst wachten op een eigen Bauhaus Museum. In Weimar is dit voorjaar het Bauhaus Museum Weimar  geopend en Berlijn heeft al in 1971 het Bauhaus Archiv uit Darmstadt weggelokt. Maar het lange wachten wordt in 2016 beloond met het winnende ontwerp van het Spaanse architectenbureau addenda. Wie nu in Dessau komt, wordt ontvangen in een museum dat zowel de grens als een verbinding vormt tussen de stad en de omringende natuur. Als je het museum inloopt, ervaar je een magisch moment. Buiten ervaar je een bijna zwevend gebouw van glas en staal. Als je over de drempel gaat, wordt alles transparant en komt buiten direct weer binnen. Ik laat deze ervaring even op me inwerken.

Een huis in een huis

De opzet van het museum is als een huis in een huis. Buiten ervaar je het gebouw als één geheel. Je ziet niet dat er drie verdiepingen zijn. Op de begane grond zijn links en rechts de kantoren en de ontmoetingsruimtes. Als bezoeker zie je hier niets van. Wat je wel ziet is een grote tribune, de zogenaamde Arena een ontwerp van Rita McBride (Los Angeles 1960) en het speelhuis van licht van de Amerikaans artiest Lucy Raven (Tuscan (Arizona) 1977). Daarnaast is er een kleine bar waar je koffie, thee, een broodje een beker soep kunt bestellen. Hier moet je ook de aankopen uit de museumwinkel afrekenen.

Naast de stadsingang vind je de kassa. Tijdens dit jubileumjaar wordt er met een tijdsslot gewerkt. Kijk dus even op de website van het museum als je een bezoek in gedachten hebt. In de kelder zijn de garderobe, lockers (€1 borg) en de toiletten. Voor de expositie moet je andermaal een (Bauhaus) trap op naar de eerste verdieping. Er is een lift, maar die functioneert niet als wij er zijn.

Zwarte doos

Als we de mooie lichte ontvangstruimte verlaten, komen we via een strakke betonnen trap op de eerste verdieping. Het verschil kan niet groter zijn dan hier: van een transparante hal naar een zwarte doos. Het addenda-team gaf deze expositieruimte de naam: Black Box. In deze zwarte doos is geen daglicht, geen enkele zonnestraal komt hier binnen. En toch voelt het hier niet zwaar. Horizontaal gezien is deze verdieping verdeelt in drie ruimtes: een grote centrale zaal met aan beide kanten een kleinere kopzaal. Dwars door de centrale zaal loopt een gaatjes muur van oranje vakken. Deze oranje blokwand is de zogenaamde horizontale fabriek.

In de open ruimtes staan bekende en minder bekende Bauhaus objecten die in series zijn gemaakt. Op de gladde betonnen wanden aan weerszijde van de centrale ruimte worden doorlopend foto’s van Bauhaus leerlingen, docenten en objecten getoond. Op de Breuer-krukjes die er voor staan, kun je in alle gemak naar deze belden kijken.

Wisselexposities in de oranje-blokwand

In de oranje blokwand staan tientallen Bauhaus objecten. De inhoud van deze blokken verandert als er een nieuwe expositie komt. Nu staan er o.a. schaalmodellen van huizen en woonwijken die door Bauhaus architecten zijn ontworpen. En deel van deze ontwerpen is daadwerkelijk uitgevoerd, een ander deel is in de vergetelheid geraakt in lades en kasten. Een enthousiaste gids komt de ruimte in en neemt zijn publiek direct mee naar de Stijl-blokken. Hij vertelt dat het gedachtegoed van De Stijl een welwillend oor vond bij de Bauhaus docenten. Zowel Piet Mondriaan als Theo van Doesburg hebben een Bauhaus-lesboek geschreven. Beide boeken zijn hier te zien. Noch Van Doesburg noch Mondriaan hebben ooit lesgegeven aan het Bauhaus. Van Doesburg heeft samen met Nelly van Moorsel een periode in Dessau gewoond. Hij organiseerde zijn eigen les/thema-avonden om de Bauhaüsler de basisprincipes van De Stijl beter uit te leggen.

De gids attendeert zijn bezoek op de ontwerpen van Marcel Breuer waar bij je goed kunt zien dat Breuer zich door De stijl (Van Doesburg) heeft laten inspireren. Marcel Breuer was een van de vaste bezoekers op de Van Doesburg informatie avonden.

Breuer ging verder met de informatie van Van Doesburg en ontwikkelde zo de beroemde buisstoel. Dit ontwerp is een logisch vervolg op de Van Doesburg gedachtegang.

Twee kopzalen

Zoals gezegd, liggen een beide uiteinden van de grote centrale ruimte, twee kleinere kopzalen, de noord- en de zuidzaal. In de ene zaal is op een wand het uitgebreide netwerk van de Bauhaüsler te zien. Vooral de vele, lange lijnen die Walter Gropius in zijn leven heeft uitgezet zijn indrukwekkend. In deze zaal wordt ook uitgelegd hoe de Bauhaus verzameling uiteindelijk is ontstaan. In een centraal blok dat met voiles wordt omgeven vind je allerlei losse objecten die door liefhebbers bijeen zijn gebracht.

Het thema in de zuizaal  ‘probeerplaats (broedplaats) Bauhaus’. Op de wand staan spreuken van Bauhaüsler die tot nadenken dwingen. Ik word helemaal blij van de dans- en balletkostuums van Oskar Schlemmer.

Mijn ervaringen met het Bauhaus Museum Dessau

• Een prachtig museum waarin je in een transparante ruimte wordt ontvangen. Volgens het gedachtegoed van Walter Grotius kun je het ontwerp plan van dit museum met je eigen ogen volgen.
• De expositieafdeling is een zwarte doos, zonder daglicht. Ondanks de afwezigheid van natuurlijk licht, voelt deze ruimte niet zwaar aan. De oranje gekleurde ruggenwervel in de expositieruimte geeft het geheel iets vrolijks.
• Het Museum heeft de op één na grootste Bauhaus-collectie ter wereld. In totaal beheert de Stichting in Dessau 49.000 voorwerpen. Gelukkig weten de curatoren er mooie selecties uit te halen zodat je als bezoeker kunt genieten van alle ontwerpen en verhalen.

• Stiekem geniet ik er toch van dat de gedrevenheid van ‘onze’ Theo van Doesburg  zijn invloed heeft gehad op de Bauhäusler.
• De Stiftung Bauhaus daagt tot op de dag van vandaag ontwerpers en kunstenaars vanuit de hele wereld uit om verder te gaan met het Bauhaus gedachtegoed. De Open Stage van Rita McBride en het Lichtspel van Lucy Raven zijn hiervan mooie voorbeelden.
• Voor alle liefhebbers van architectuur en het Bauhaus gedachtegoed is dit museum een echte AANRADER.

Het Bauhaus Museum in Dessau is dagelijks gepend van 10.00 tot 17.00 uur  Op Social Media te volgen via #bauhausdessau

Mijn persoonlijke Bauhaus-tip

Wist jij dat je in de beroemde ontwerpschool van Dessau kunt logeren in een originele Bauhaus-kamer? Nou dat kan dus in het zogenaamde Prellerhaus. En maak tijdens je verblijf je eigen balkonfoto. Kijk hier voor alle details.

© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Bauhaus Museum Dessau (fotograaf Thomas Meyer) & Stiftung Bauhaus.

Wordt vervolgd …

door Bauhaus Archiv in Berlijn

Tot slot hier nog een korte Bauhaus-introductiefilm

Lees ook in deze serie

• 100 jaar Bauhaus, dé Duitse Ontwerpschool
• Laatste kans bauhaus @nederland – Rotterdam
• Gunta Stölzl, Bauhaus-vrouw in Groningen
• Bauhaus in Textiel Museum Tilburg
• Ontdek de Bauhausmädels, boekrecensie