Op het bordes van Museum Jan Cunen staat een parmantig rosé worstje. Worsten en augurken zijn thema’s die vaak terugkomen in het werk van de Oostenrijkse kunstenaar Erwin Wurm. Wurm houdt tot en met 28 augustus huis in de voormalige Villa Constance. Hij nodigt bezoekers uit om mee te doen aan zijn one minute sculptures. Daarnaast maak je kennis met zijn ‘Narrow House’ een absurdistische reconstructie van het woonhuis van zijn jeugd. Eén tip: ga niet alleen, neem iemand mee dan heb je nog veel meer plezier bij ‘Am I a House’?

Wie is Erwin Wurm?

Erwin Wurm is in 1954 geboren in Bruck a de Mur in de Oostenrijkse deelstaat Steiermarken. Zijn vader was politieagent, zijn moeder huisvrouw. Tegen de wens van zijn ouders in schreef hij zich in voor de kunstacademie in Wenen. Erwin wist vanaf zijn vijftiende al dat hij kunstenaar wilde worden. Hij werd wel op de academie toegelaten, maar niet voor zijn gedroomde opleiding tot schilder. Wurm was welkom voor de opleiding tot beeldhouwer. Als hij naar de academie wilde, was er op dat moment maar één optie en dat was de afdeling beeldhouwen. In eerste instantie zag hij daar geen heil in. De opleiding was in die dagen strak en traditioneel, het werd de studenten duidelijk gemaakt dat ze zich niet te veel vrijheden moesten veroorloven. Deze maatschappelijke starheid gecombineerd met het gevoel dat ze thuis te bekrompen leefden heeft zich vast gezet in Wurms geest. Naast beeldhouwer is Wurm tekenaar en fotograaf.

Kritisch op consumptiemaatschappij

Wurm kijkt met een open blik naar de wereld. Hij zet vraagtekens bij wat hij ziet en hij werkt zijn kritiek met een gevoel voor humor uit in sculpturen, tekeningen en foto’s. Zijn artistieke ster begon te rijzen nadat hij 1996 zijn eerste one minute sculptures presenteert. In dat jaar confronteerde hij het museumbezoek in Luxemburg en Helsinki met een kist, drie truien, een camera en een instructie ‘hoe in de kist te gaan liggen en als bewijs van deelname een foto te maken’. Naast steeds nieuwe uitdagingen om het publiek mee te nemen in zijn kunst, laat Wurm in andere creaties zijn afschuw merken ten aanzien van de huidige consumptiemaatschappij. In 2015 liet hij Amerika (en later Europa) kennis maken met zijn obesitas Hot Dog Bus. In de serie Fat Cars (2001-2005) zien we opgeblazen modellen van Porsches en Ferrari’s die het opschepperig gedrag van nieuw geld laat zien.

Wat ontdek je in Oss?

Ondanks de titel ‘Am I a house’ die verwijst naar een videopresentatie van Wurm, krijg je in Oss een beknopte samenvatting van alle soorten beeldend werk van de kunstenaar. Een soort van super compacte Wurm-retrospectief van 1996 tot 2022.
In 1996 laat Wurm zijn eerste one minute sculptures zien aan zijn publiek. Sinds de lancering van dit concept, voegt de kunstenaar nog steeds nieuwe ideeën toe. Met alledaagse voorwerpen als tennisballen, een kledingstuk, een bank met een gat er in, een lamp boven een tafel of een knuffelbeest, nodigt Wurm de bezoekers in Oss uit om zelf ‘een minuut een kunstwerk’ te worden.

Volg de instructietekening

Met een eenvoudige tekening legt Wurm uit wat de bedoeling is van het voorwerp dat voor je ligt. Daarna kun je los gaan. De vriendin met wie ik de tentoonstelling zou bekijken, kon helaas op het laatst niet mee. In je eentje ‘n een-minuut-kunstwerk maken, lukt helaas niet. “Alleen kijken naar one minutes sculptures is niet voldoende, want dan telt het kunstwerk niet”, aldus Wurm. Ik krijg hulp van een vriendelijke museumvrijwilliger. Hij maakt een (helaas onscherpe) foto van mij bij een meer dan mensgrote ijsmuts.

Humor, relativering en ontregeling
gaan in het werk van Wurm hand in hand.

Fat House

Naast augurken en worsten geeft Wurm het begrip huis een nieuwe inhoud. In de ruimte boven het museumcafé in Oss speelt de video Fat House. Je ziet in de video een opgeblazen, wit sprekend huis dat in gesprek is met de bezoeker(s). Het huis praat over kunst en vraagt zich af of hij nu ook een kunstvoorwerp is geworden omdat hij op een kunstshow staat? De vraag die het dikke huis stelt is: ‘ Een slecht kunstwerk is nog altijd een kunstwerk, maar is een slecht huis nog altijd een huis?’

Narrow House

Een ander concept is het project ‘Narrow House’. Erwin Wurm heeft een reconstructie gemaakt van het huis dat zijn ouders in de jaren zeventig hebben laten bouwen. De kunstenaar heeft zijn kinderjaren als verstikkend ervaren, zowel in het huis als in de maatschappij. Als je de voorwerpen uit ‘Narrow House’ bekijkt, lijkt het alsof over de lucht uit de materialen is gezogen. Hield Wurm als kind zijn adem ook steeds in om niet op te vallen? Het smalle bed, de relaxstoel van opa met de spitse schoenen ervoor en de smalle telefoon benauwen me een beetje. Hoe kun je jezelf bevrijden uit dit verstikkende, smalle huis?

Mijn kennismaking met Wurm

Mijn eerste kennismaking met het werk van Erwin Wurm was enkele jaren geleden in Museum Kurhaus Kleve. In de hal op de eerste etage stond een dikke, tonnetje ronde man. Zijn hoofd steunde op een lijf zo rond als een aardbol. Wurm noemde dit werk: The artist who swallow the world. Stond aardbolman symbool voor de volgevreten westerling? De mate van overconsumptie in de westerse wereld in de 21ste eeuw? Het beeld is me altijd bij gebleven.

Erwin Wurm in Venetië & Tilburg

In 2017 volgde de grote Erwin Wurm show tijdens de Kunstbiënnale in Venetië. Wurm was door zijn geboorteland Oostenrijk uitgekozen om zijn land te vertegenwoordigen. Het paviljoen was een grote speelplaats voor groot en klein, voor jong en oud. De organisatie had Wurm gevraagd om een uitkijktoren te ontwerpen. Buiten stond een vrachtwagen op zijn neus.
Tientallen ‘one-minute sculptures’ nodigden de bezoekers uit om in actie te komen. En dat werkte, er werd volop én voluit gelachen.

Vorig jaar zag ik Wurm’s rosé worstjes terug op de Lustwarande in Tilburg. Daar deed Wurm mee aan de elfde editie van deze beeldenshow. Nu is de eer aan Oss, stad van de Unox rookworst.

Am I a House van Erwin Wurm is nog tot en met 28 augustus 2022 te verkennen in Museum Jan Cunen in Oss.  Gratis met de Museumkaart.

Lustwarande editie 2022

Ook deze zomer is er weer een compacte editie van Lustwarande in Tilburg. Van 26 juni tot en met 2 oktober 2022 ben je welkom bij Godhead, Idols in times of crisis in Tilburg. Hier vind je alle details. 

© tekst en foto's Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum Jan Cunen en de genoemde kunstenaars.