Na 23 edities van de Kunstwandelroute in Hummelo is de 24ste editie te zien rondom Huis Bergh in ’s Heerenberg. Het concept is gelijk gebleven, kunst in de buitenruimte van Pasen tot Pinksteren georganiseerd door Stichting het Web. Als ik Kunst buiten Huis Bergh loop, valt me op dat er een nieuwe energie waait. Navraag bij enkele kunstenaars blijkt dit bij hen ook zo te zijn. De nieuwe locatie heeft veel los gemaakt bij de kunstenaars en van die artistieke explosie kun je nu genieten in het ontluikende groen in de Plantage rondom Huis Bergh in ’s Heerenberg.
Kunst buiten Huis Bergh
Het middelpunt van de nieuwe kunstroute ‘lijkt’ Huis Bergh in het centrum van ’s Heerenberg. Aan de restauratie van dit stadskasteel wordt nu de laatste hand gelegd. Daarom is het statige kasteel voor nu alleen het decor van deze kunstroute. De kasteeltuin wordt in 1461 al vermeld als de ‘tuyn an den Vinckenbergh’. Vanuit deze tuin daalde de kasteelgasten af naar de Plantage met statige lanen met zichtlijnen naar Emmerik en de Stiftskerk van Hoog-Elten. In 2015-2016 is in deze groene oase de (Nieuwe) Gaarde opnieuw aangelegd. Dit decor waar ooit de heren en dames van den Bergh, Von Hohenzollern-Sigmaringen en Van Heek feesten en partijen organiseerden, is nu het podium voor de 24ste editie van de Kunstwandelroute (KWR).
29 kunstwerken en 8 gedichten
Net als in de 23 eerdere versies van de Kunstwandelroute in Hummelo gaan ook in ’s Heerenberg sculpturen hand in hand met poëzie. 34 Kunstenaars uit Nederland en Duitsland hebben samen 29 beelden gemaakt. Piet Gerbrandy heeft zich door deze creaties laten inspireren en er acht gedichten bijgeschreven. Deze gezamenlijke inspanningen kun je ontdekken in de handzame catalogus. Met de aankoop van een exemplaar heb je niet alleen een mooi en lezenswaardig boekje, maar ondersteun je ook dit jaarlijkse culturele initiatief in de Achterhoek. Het is nu al voelbaar dat de organisatie en de deelnemers uitkijken naar een feestelijke jubileum versie in 2026. Met de catalogus in de hand lopen we naar #1 Beeldwijzers van Karel Peters. In een klassieke vormgeving komen oud en nieuw samen en wijzen edelen ons de weg.
Kunst op de kasteelwal
Rondom Huis Bergh loopt een gracht die ooit dienst deed als verdedigingswerk. Rondom deze waterpartij is een aardenwal aangelegd, waarop talrijke bomen zijn aan gepland. Deze locatie en de oude bomen inspireerden verschillende kunstenaars tot verrassende werken. Zo heten de zeven wachters (#2 Ik zie je) van Joke Visser je aan het begin van de route welkom. Wie de zichtlijn van de verrekijker volgt, staat iets verderop oog in oog met #3 Stilstaan bij de bij van Kees Donkers. Donkers attendeert ons op de wereldwijde bedreiging van de bijen. Zijn we ons er wel van doordrongen dat juist de bijen cruciaal zijn voor onze voedselproductie, door het bestuiven van onze gewassen?
Wiesje de Boer laat ons kennismaken met het fenomeen #4 Rentmeesterschap, de zorgplicht van de mens voor de natuur, kunst en cultuur. En dan zien we opeens een giraf tussen de bomen. #5 Ontsnapt uit de Fazanterie is een creatie uit hout van Theo Wicherink. De Berghse Fazanterie was de voorloper van Burger’s Dierenpark, nu Burger’s Zoo.
Klimaat en migratie
Ook in deze editie van de kunstroute is weer veel belangstelling voor het klimaat en de uitdagingen rondom het migratie-vraagstuk. Sta even stil bij #6 Seek Shelter van Ceciel Thuijs en vraag jezelf of jij je soms ook even zou willen verbergen voor de nare dingen de wereld van nu. De mens in de badkuip #7 Na de zondvloed van Piet Post is op de vlucht voor extreme regenbuien en overstromingen als gevolg van de klimaatverandering.
In de Plantage
We verlaten de aardenwal en lopen de Plantage in. Daar staat #8 Wachter van Inke van Dijk, blinkend in de zon op ons te wachten. Volg de blik van de wachter en ontdek #9 Zichtlijn van Dries Olthof & Gebke Westra. Buiten de beukenhaag staat # 10 Verweven Tijd van Jennifer van der Wal in samenwerking met Kunstnaobers Amphion Cultuurbedrijf. Piet Gerbrandy filosofeert hierover in zijn gedicht Verweven: “Hoe was ik hier gekomen? En hoe kom ik hier weer weg? Hoe tast ik rijke grond niet aan met alles wat ik in mij draag?”. Met deze dichtregels in mijn hoofd loop ik verder het bos in en ontdek tussen het ontwakende groen #11 Kleurvlekken van Ineke Bruil & Ria Wiendels. Transparante petflessen zijn getransformeerd tot een speels kleurenspel.
Rechts van deze kleuren hangen in een oude, grote conifeer (de Thuja/levensboom) stroken raffia. Zacht ruist de raffia in de wind. Het werk heet #12 Symbiose en is een co-producttie van Hennie van Wolfswinkel & Mary Quarles van Ufford. Verderop vraagt Marijke van Kampen onze aandacht voor de dieren in dit bos. Met #13 Reddingsboten biedt ze de dieren een mogelijkheid om te vluchten als het water komt. Aan het einde van deze zichtlijn (laan) staat #14 MOnuMENT voor het gras van Jozef Kemperman. Indrukwekkend door zijn eenvoud.
Geschiedenis en Toekomst
En dan betreden we opeens een andere wereld. Met #15 Wij zijn allen astronauten geeft Louky Scheltema ons even een blik in het buitenaardse. Ze heeft zich voor dit werk laten inspireren door een luchtfoto van Buis Bergh en het begrip Moederschip Aarde van Richard Buckminster Fuller. Iets verderop vraagt Wendy Janssen zich af #16 Wie schrijft de geschiedenis? Zijn alle verhalen van Huis Bergh wel doorgegeven en welke perspectieven worden ons aangereikt? Met deze vragen in mijn hoofd, loop ik verder tot dat mijn pas wordt afgesneden door #17 Stoet van Tanya Kraan.
Verschillende boombeesten van Landgoed Enghuizen zijn uit hun winterslaap ontwaakt en vragen zich af waar de kunstenaars en de kunstwerken zijn? Als een gezin met twee jonge kinderen de Stoet ontdekken, slaat de fantasie van de kinderen op hol. Voor #18 Ontluiking van Nandine van Veldhuizen is het stil. We staan voor een uitgevouwen landkaart van glas-in-lood met allerlei symbolen van Huis Bergh.
Schildpadden en een pinguïn op de vlucht
Op de grote zwerfstenen uit de ijstijd ontdekken we drie schildpadden die in de zon liggen. Met #19 Klimaatverandering vraagt Hermine Grob zich af of we met de opwarming van de aarde afstevenen op een tropisch klimaat in ons land? Een klimaat dat geschikt is voor schildpadden? En dan zie ik een pinguïn op de vlucht. Jeanet Timmersmans vraagt zich met #20 Vlieg, Flieg, Fly af of pinguïns vliegen? Erik Nieuwkamp reageert met #21 Luchtkasteel in de steigers op de renovatie van Huis Bergh.
“Om het verleden voor de toekomst te behouden, is het nodig dat wat we koesteren zo nu en dan in de steigers zetten,” aldus Nieuwkamp. Goerg Paar wijst ons op de gevolgen van het intensieve social media gebruik #22 Mensch und Gesellschaft is een oproep om elkaar in de ogen te kijken en om ons te verdiepen in de ander. Hoor ik het geklepper van de ooievaars? Helaas geen nest dit jaar. Met #23 BestNest wijst Rowena Peters op de interactie tussen de mens en de ooievaar.
Nieuw leven en verbinding
We naderen het laatste deel van de Kunstwandelroute. Els Bottema & Froukje Russchen hebben het ondergrondse wortelstelsel van een boswilg in beeld gebracht in #24 Wortelhorizonten. Tussen de foto’s van het wortelstelsel staat een twijg van een jonge boswilg. Er om heen staan drinkbakjes om de bijen die naar de jonge twijg komen te voorzien van water. Bastiaan Meijer heeft voor #25 Insectendorp ‘s Heerenberg, insectenhotels van keramiek gemaakt. Helaas zijn in de aanloop op deze expositie enkele insectenhotels gestolen en vind je nr. 25 nu op het kasteelplein. Maryan Bömer & Freddie Hooijmaaijer hebben samen #26 Een nieuw begin gemaakt. De eieren in dit nest herbergen de toekomst. Hoe deze zich ontwikkelt valt te bezien. Met deze moeilijk te beantwoorden vraag, loop ik de aardenwal weer op.
Tussen het groen straalt het roze van bloeiende magnolia. José Botterhuis laat met #27 Verbinding zien hoe twee bomen om verbinding vragen. Ook Iris Burghout en Dorothea Staalman hebben zich voor #28 Essentie laten inspireren door de oude bomen in deze laan. De linde lijkt nog volop in leven, ondanks dat het binnenwerk volledig ontbreekt. Zie hoe de kunstenaars de verbinding herstellen.
Het slotakkoord: Vergankelijke weelde
Tegen de achtergrond van het imposante Huis Bergh, ooit een monument van materiele rijkdom laat Fieke Jolink de Vergankelijke Weelde #29 zien. Het parkbos, de natuurlijke rijkdom, is de tegenhanger van deze materiele rijkdom. Jolink attendeert ons erop dat beide vergankelijk zijn. We zien vier leden van een gegoede familie uitgevoerd in keramiek, textiel en plantaardig materiaal. Dit mensbeeld symboliseert vergankelijkheid door tijd, klimaat en natuurkracht.
Ook deze 24ste editie van de Kunstwandelroute is er een met beelden die aanzetten tot nadenken. Dit alles in een prachtig decor van groentinten, je ruikt de lente, je ervaart het nieuwe begin. Je voelt de energie en de belofte. Op het terras van Kasteel Café Heeren Dubbel is het na de wandeling goed toeven. In het zonnetje nog even de mooie gedichten lezen van Piet Gerbrandy. Ik wens jullie allemaal een fijne en energieke lente.
KUNST buiten Huis BERGH is dagelijks tot en met 9 juni 2025 te ontdekken.
Kijk hier voor de details. De route is gratis te wandelen, de catalogus kost € 7,50.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de foto’s met dank aan de organisatie van de Kunstwandelroute en alle genoemde kunstenaars.