455.000 bezoekers
bezochten ‘Alle Rembrandts’
Met de tentoonstelling Alle Rembrandts is het Rembrandt-jaar in alle hevigheid los gebarsten in Amsterdam. In het Rijksmuseum was in de afgelopen maanden de grootste en meest representatieve collectie Rembrandts ter wereld te zien. In onze nationale schatkamer zaten maar liefst 22 schilderijen, 60 tekeningen en ruim 300 etsen van de ‘schilder des vaderlands’. Rembrandt ging de straat op en tekende de gewone mensen. Daarnaast rebelleerde hij tegen de regels van de kunst en kwam zo tot steeds nieuwe ontdekkingen.
Alle Rembrandts was t/m 10 juni 2019 te zien in het Rijksmuseum.
update 11 juni 2019
maar liefst 455.000 kunstliefhebbers hebben genoten van Alle Rembrandts in het Rijksmuseum.
Nu is het wachten op de vervolg tentoonstelling:lang Leve Rembrandt vanaf 15 juli 2019
Alle Rembrandts gezien door de ogen van #wilmalankhorst
Nu alleen nog online: Alle Rembrandts
Sinds de opening van het Rijksmuseum in 1885 zijn er al tientallen tentoonstellingen georganiseerd over het werk van Rembrandt. Steeds weer nieuwe details onderzocht en belicht. Maar het aanbod was nog nooit zo groot als in dit jubeljaar. 10 Ruimtes gevuld met etsen, tekeningen en enkele schilderen. Natuurlijk vieren Marten Soolmans en Oopjen Cappit (1634) het jubileum dit jaar mee in Amsterdam. Naast de tentoonstelling word je uitgenodigd om de resterende schilderijen, zoals de Nachtwacht, zelf op te zoeken in de vaste collectie.
Uitgebreide Rembrandt ‘reisgids’
Grafisch ontwerper Irma Boom geeft Rembrandts werk in deze tentoonstelling een hele eigentijdse sfeer. Op paarse, blauwe en grijze muren, komen de werken van de meester-schilder heel mooi tot hun recht. En ze heeft daarnaast een unieke reisgids ontworpen: Rembrandt, biografie van een rebel. Een eigentijds boek met daarin alle werken van Rembrandt in de Rijkscollectie. Met deze catalogus https://www.rijksmuseumshop.nl/nl/rembrandt-biografie-van-een-rebel in de hand, wijzen de suppoosten je graag de weg naar de resterende schilderijen.
De jonge Rembrandt in Leiden
In de eerste drie zalen ligt het accent op Rembrandts jonge jaren in zijn geboortestad Leiden. De reis begint met een zelfportret (ca 1628) toen hij 21, 22 jaar was. Het licht valt niet volop op het gezicht maar belicht het slechts zijn wang, zijn rechter oorlel en het puntje van de neus. Met deze keuze rebelleert de jonge schilder tegen de gangbare regels in zijn vak. Maar juist door deze uitingen van rebellie, ontdekt de jongen schilder steeds nieuwe mogelijkheden. In deze eerste drie ruimtes zie je allerlei etsen en tekeningen waarvoor hij o.a. zijn ouders als model heeft gebruikt.
Etsen zo groot als een postzegel
Ik ontdek hier etsen die iets groter zijn dan een postzegel. Maar de details die je op deze vierkante centimeters ziet, zijn ongekend. Er is ook volop humor te ontdekken. Als het genre van cartoonist in de Gouden Eeuw had bestaan, was Rembrandt vast een van de beste geworden in dit segment.
De jonge Rembrandt gaat de straat op
Als de jonge Rembrandt zover is dat hij iedereen en alles wat in zijn ouderlijkhuis en de molen aanwezig was, heeft getekend, gaat hij naar buiten, de straat op. En daar valt zijn oog op de gewone man en vrouw: ambachtsmannen en handelaren, moeders met kinderen, boeren en bedelaars. Rembrandt laat ons de gewone mensen uit zijn tijd zien en niet de rijke koopmannen en hun flanerende vrouwen die we zo goed kennen van zijn collega schilders.
Vrouw in hoge nood
Neem de tijd want je ontdekt steeds nieuwe grapjes zoals de pissende (waterende) man (1631) en de vrouw die zich ontlast na de hoge nood (1631). Natuurlijk zijn dit dagelijkse, menselijke noden, maar nog nooit waren deze handelingen geschilderd of getekend. En steeds probeert Rembrandt weer nieuwe technieken uit op zich zelf. Het aantal zelfportretten is indrukwekkend. Voor het eerst in de schilderkunst, werp je als kijker ook een blik in de privé slaapkamer van de kunstenaar (Saskia op bed 1635). We hebben in Leeuwarden al gezien dat zijn grote liefde Saskia al vroeg ziek werd en vóór haar dertigste is gestorven.
Hoe kom je aan dat bokje?
Verhalen uit de Bijbel waren populaire onderwerpen voor schilderijen. Rembrandt kende deze geschriften tot in detail. Dat blijkt wel als je de vele Bijbelse scenes hier van dichtbij bekijkt. Het was voor Rembrandt een uitdaging om de meeste alledaagse verhalen uit de Heilige Schrift op een bijzondere manier te vertellen. Kijk maar eens goed naar Tobit en Anna met het bokje (1626). Het stel is zo arm dat zij zich geen bokje kunnen veroorloven. Anna krijgt er een en laat die aan Tobit zien en hij denkt direct: die heeft ze gestolen. Als Tobit Anna aankijkt, ontdekt hij zijn foute gedachten en vraagt om vergeving. In de catalogus staat naast deze versie van Rembrandt een ets van Jan van de Velde (1619). Hierop kijken Tobit en Anna toch echt heel anders.
Sta op en leef!
Een ander bijzondere weergave is de opwekking van Lazarus (1632). Dit thema is door veel schilders bewerkt, maar bij niemand kijk je over de rug van Jezus mee. En dat is nu juist de positie die Rembrandt heeft gekozen. Je kunt in dit geval vanuit de grot naar Lazarus die zich van zijn zwachtels probeert de bevrijden. En je ziet de verbazing van de mensen om hem heen.
Maria met kind in de wolken
Rembrandt maakte niet alleen etsen, hij verzamelde ze ook. Soms gebruikte hij de techniek als studie, een andere keer afbeeldingen als inspiratie. Zo had hij een ets van de Italiaanse kunstenaar Frederico Barocci. Hierop staat de heilige Maagd met haar kind op de arm. In 1641 etst Rembrandt zijn versie van Maria met kind in de wolken. Hij is niet tevreden met de eerste aanzet, draait dit vel papier dan 180 graden en begint opnieuw. het resultaat van deze tweede poging is hier te zien. Kijk eens goed en probeer te ontdekken waar de eerste Maria is gebleven.
Rembrandt geeft ons ook een primeur door ons in zijn privé slaapkamer te laten kijken. Dit type privé beelden waren tot die tijd niet gebruikelijk.
Uiteraard hangen er ook portretten
Het merendeel van zijn geld verdiende Rembrandt met de opdrachten voor portretten. Een deel van de Amsterdamse inwoners was tijdens de Gouden Eeuw puissant rijk. En dat wilde ze graag laten zien. Een groot, geschilderd portret is de uitgelezen kans om je welvaart te te laten zien. Zo gaf zijn vriend en kunsthandelaar Jan Six opdracht voor een prachtige portret van hem zelf. In zijn woning aan de Amstel hangt een geschilderd portret (1654), hier hangt een ets van Jan Six (1647). Marten en Oopjen zijn misschien wel het beroemdste echtpaar die Rembrandt heeft geschilderd.
Het Joodse bruidje
Geen portret maar wel een prachtig schilderij, vind ik het werk Isaak en Rebekka (1665). Dit doek is nog veel bekender onder de naam ’het Joods bruidje’. Voor mij blijft een detail van dit werk altijd verbonden met mijn zorgeloze jeugd. Een oom van mij had een prachtige huwelijksdoos ontworpen met daarop de afbeeldingen van de handen op de mooie rode jurk. Voor mij hangt hier dus niet een indrukwekkend schilderij van Rembrandt, maar een dierbare jeugdherinnering.
Internationaal gezelschap
Of Rembrandt de Indische boogschutter (1656-1658), de Grootmogol Jahangir (1656-1658) en Afrikaanse vrouw (1630) zelf in de straten van Amsterdam heeft gezien, weet ik niet. Maar hij tekent en ets ze wel. Dat is vrij uitzonderlijk, zeker voor die periode. Amsterdam mocht zich in de Gouden Eeuw een belangrijke internationale handelsstad noemen, waardoor de schilderkunst ook een bloeiperiode kende. Maar niet westerse mensen tekenen of schilderen was toch wel iets bijzonders. Het past perfect bij de rebel die Rembrandt was. Hij keek anders naar de wereld om hem heen en hij probeerde bekende verhalen op een verrassende manier in beeld te brengen.
Volop zelfportretten
Rembrandt is waarschijnlijk de kunstenaars met het grootste aantal zelfportretten op zijn naam. Op deze manier oefende hij nieuwe technieken, andere manieren van belichting en andere materialen. Door het grote aantal zelfportretten kun je zowel zijn artistieke ontwikkeling als zijn verschijningsvorm mooi volgen.
Alle Rembrandts was tot 10 juni 2019 in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Let op:
Niet alle Rembrandts uit de collectie van het Rijksmuseum zijn in de tien zalen van de tentoonstelling te zien. Voor sommige doeken, moet je op zoek in de vaste collectie van het museum. Reken dus op wat extra tijd, die wordt rijkelijk beloond. Veel plezier op deze ontdekkingstocht!
Eerder verschenen in deze Rembrandt-serie
l. zelfportret Rembrandt (1629) met Saskia (1633) en r. Saskia en profil (1633 -1642)
- Saskia en Rembrandt
- Rembrandt en Saskia, liefde in de Gouden Eeuw
Overzicht tentoonstellingen in Rembrandt en de Gouden Eeuw 2019
© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Rijksmuseum.