Bourgondisch leven in
Hof van Busleyden @Mechelen
De Vlaamse stad Mechelen heeft er een nieuw museum bij: Hof van Busleyden. Het voormalige stadspaleis van de humanist Hieronymus van Busleyden is nu een museum. Hier wordt het verhaal van het Bourgondische Rijk en het Bourgondisch leven verteld en uitgebeeld. Een sterke vrouw speelt een hoofdrol in de geschiedenis van Mechelen. Margareta van Oostenrijk, de tante van Karel V, liet hier haar sporen na. Via een wandeling kun je nu zelf in Margareta’ s voetsporen stappen. Dompel je onder in je rijke geschiedenis en geniet daarna op een terras van het Bourgondische leven van nu.
Sneak preview
Waarvoor staat Bourgondisch?
We kennen de uitspaak allemaal: Leven als een Bourgondiër. Maar wat betekent dat? Als je in verschillende woordenboeken kijkt, krijg je een stroom aan verklaringen. Laten we daarom beginnen met de Bourgondische Tijd. Dit is formeel de periode tussen 1384 en 1482. Een kleine eeuw waarin een groot deel van Frankrijk en de Lage Landen (Nederland en Belgie) werden geregeerd door de Hertogen van Bourgondië. Onder de Bourgondische vorsten kwam het in Vlaanderen tot ongekende politieke, economische en culturele bloei. Daarom wordt deze periode hier liefkozend de Bourgondische Renaissance genoemd. Door oorlogen, politieke allianties en trouwerijen werden in die tijd afzonderlijke gebieden samengevoegd tot één groot rijk.
Bourgondische Renaissance
In de hoogtij dagen van het Bourgondische Rijk werden de Lage Landen voor het eerst samengesmeed tot één politieke eenheid. De Vlaamse en Brabantse steden waren in die dagen knooppunten van een groot en indrukwekkend handelsnetwerk. Bekende denkers en ambachtslieden uit die tijd zijn: Jeroen Bosch, Jan van Eyk, Pieter Breugel, Desiderius Erasmus, Rembert Dodoens en Andreas Vesalius.
Bourgondische Hertogen
Zoals vermeld was de macht in handen van de Bourgondische Hertogen. Zij zijn een zijtak van het Franse Koningshuis van Valois. De geschiedenisboeken laten hun macht wat eerder beginnen (1363) en doorlopen tot 1506. In het begin van de 16e-eeuw waren de hertogen uit de Lage Landen al verdreven maar hadden ze nog wel enige macht in delen van hun Franse gebieden.
Tussen 1477 en 1482 wordt de Bourgondische Successieoorlog uitgevochten. Op 5 januari 1477 was de Bourgondische Hertog Karel de Stoute in de slag bij Nancy gesneuveld. In de vijf daarop volgende jaren is de verdeling van het Bourgondische Rijk de inzet in de strijd tussen Frankrijk en het Oostenrijkse Habsburger Huis. Vanaf 1482 begint in onze regio de tijd van de Habsburgse Nederlanden.
In het museum staat een geschiedenistafel (touch screen) waarop verschillende hoofdrolspelers uit de tijd staan. Denk daarbij aan Margareta van York (1446-1503) haar man Karel de Stoute (1433-1477), zijn kleindochter Margareta van Oostenrijk (1470-1530) en haar neef Karel V (1500-1558). Als je op hun afbeelding tikt, ontvouwt zich een kaart waarop je kunt zien hoe groot het Bourgondische Rijk in hun dagen was.
Bourgondische levenshouding
Naast het Bourgondische Rijk kennen we de Bourgondische levenshouding. Met deze omschrijving geven we aan dat er van het goede leven wordt genoten. Leven als een Bourgondiër, of leven als God in Frankrijk staan voor genieten van lekker eten en drinken. Een Bourgondische maaltijd is een diner waarbij je het aan niets ontbreekt. Als je niet op past, ligt de kans op over-eten zelfs zelfs op de loer.
Mechelen op zoek naar haar kernwaarden
Net als veel Nederlandse steden en musea ging Mechelen op zoek naar haar kernwaarden. Deze Vlaamse stad kan bogen op een prachtige trojka: Ten eerste hoofdstad van het Noord-Bourgondische Rijk, ten tweede zetel van de Grote Raad en last but not least smeltkroes van het Humanisme. In het Hof van Busleyden maak je een reis van het grote begrip, het Bourgondische Rijk, naar het meer persoonlijke leven van enkele Bourgondische lieden. Denk hierbij aan de Hieronymus van Busleyden (1470-1517) en aan Margareta van Oostenrijk.
De Begijnen in Mechelen
In de geschiedenis van Mechelen nemen de Begijnen een speciale plek in. De eerste Begijnhoven stammen uit de tijd van de Kruistochten. Veel mannen keerden niet terug van de strijd. Zo ontstond er een overschot aan weduwen, wezen en alleenstaande vrouwen. Velen gingen uit armoede samenwonen. Een begijnhof werd zo een kleine vrouwenstad in de grotere stad. De laatste Begijn in Mechelen is in 1993 overleden. Naast de Begijnhoven hebben ze hun stadsgenoten een prachtige collectie Besloten Hofjes nagelaten. Zeven er van kun je zien op de pittoreske zolder van het museum.
Oud en Nieuw komen samen
De thema Oud & Nieuw komt op allerlei manieren samen in dit museum. Oud is het basis gebouw. In 1503 gaf mecenas en humanist Hieronymus van Busleyden de opdracht voor de bouw van zijn stadspaleis. Hij was benoemd tot lid en rekwestmeester van de Grote Raad en zocht een woon- en werklocatie in de hoofdstad van de Bourgondische Nederlanden. Compleet nieuwe vleugels zijn erbij gebouwd om het museum meer ruimte te geven. Oud en Nieuw lopen nu naadloos in elkaar over.
Ook in de presentatie van de collectie spelen de knooppunten Oud & Nieuw een rol. Na drie zalen met cultureel erfgoed, volgt steeds een ruimte waarbij het nu centraal staat. Feesten van nu, maar ook de wensen van de inwoners van Mechelen voor hun stad van de toekomst. Juist deze combinatie maakt het geheel wat lichtvoetiger en spontaner. Stevige geschiedenislessen worden goed afgewisseld met vraagstukken van nu.
Humanisme en de menselijke maat
In dit voormalige stadspaleis van Hieronymus van Busleyden speelt het gedachtegoed van het humanisme ook een belangrijke rol. Het humanisme is een levensbeschouwing waarin de mens centraal staat. Niet een religie maar de menselijke maat is het uitgangspunt. Binnen het humanisme wordt gestreefd naar het goede doen, naar rechtvaardigheid en gebruik maken van je (gezonde)verstand. De vraag staat centraal hoe mensen (zelf) een fijn en gelukkig leven kunnen leiden. Een van de bekendste Nederlandse humanisten is Desiderius Erasmus. Net als zijn Engelse collega Thomas More, was hij een graag geziene gast op het stadspaleis van Hieronymus van Busleyden in Mechelen.
l en m. Poupees de Malines foto resp. Fanny Crayon en Joris Luyten r. portret Hieronymus van Busleyden
Erasmus bestudeerde vooral oude Griekse en Latijnse teksten, de oudste en daardoor gezien als de meest zuivere bronnen. Erasmus, Thomas More en Hieronymus van Busleyden worden dor het lezen en interpreteren van de oude (Antieke) teksten ook wel renaissance humanisten genoemd. In het Mechelen van nu wordt de menselijke maat o.a. vertaald in de inbreng van de burgers. Het gaat hier om hun ideeën & wensen met het oog op hun stad van de toekomst. In het museum ontdek enkele van deze dromen.
Museum Hof van Busleyden in Mechelen is op 17 juni 2018 officieel geopend. Op 22, 23 en 24 juni 2018 worden deze opening Bourgondisch gevierd.
Let op het museum is 6 dagen per week van 10.00 tot 17.00 uur geopend: maar op WOENSDAG gesloten. Op donderdag kun je er terecht van 10.00 tot 22.00 uur.
Kijk hier voor alle details. De toegangsprijzen variëren van € 5 (13 tot 26 jaar) € 9 (65plus) tot € 11 individueel tarief.
Bourgondische tip voor na het museumbezoek
Ontdek Brouwerij Het Anker
Op de grens met het Groot Begijnhof vind je hier een gezellige brouwerij met een brasserie waar zowel een goed glas bier wordt geschonken (Gouden Carolus) als een Bourgondische lunch of een avondmaal worden geserveerd.
Meer weten over de mogelijkheden in Mechelen? Kijk dan hier.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan het Hof van Busleyden en #VisitMechelen.