De Japanse kunstenares Leiko Ikemura heeft in Ceramix een solo expositie.

Ceramix inspireert!

Je laatste kans!  Ceramix  de grootste keramiektentoonstelling in ons land, is zondag 31 januari 2016 voor het laatst te zien in het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Duizenden bezoekers hebben zich al laten inspireren, velen zelfs voor een tweede of derde keer. Beleef het verhaal over de ontwikkeling van keramiek als kunstvorm van de late 19^e eeuw tot vandaag. Mijn tip: pak deze week nog de trein en laat je verrassen in de keramiek hoofdstad van ons land. Ik ga op zoek naar vrouwelijke kunstenaars en hun werk.

Nog twijfels? Bekijk deze sneak preview.

Ceramix ongekend veelzijdig

Directeur Stijn Huijts van het Bonnefantenmuseum geeft aan dat deze tentoonstelling de verborgen hoofdstukken uit de kunstgeschiedenis laat zien. Ceramix geeft een overzicht van keramiek van de late 19^e eeuw tot nu. In 27 ruimtes staan meer dan 260 voorwerpen, gemaakt door meer dan 100 verschillende kunstenaars. Van Rodin en Gauguin tot aan Klara Kristalova en Carolein Smit. Elk stuk keramiek heeft zijn eigen verhaal. Ik heb er de eerste keer zelfs twee-en-een-half uur over gedaan om deze ceramiek-marathon te verkennen. Na elke hoek die je omgaat, ontdek je nieuwe verrassingen.

Soms raakte ik de weg kwijt. Thematische zalen worden opeens onderbroken door mini-solo-exposities in een aparte ruimte. Daarnaast bracht de zaalnummering me soms in verwarring. Wat blijft hangen is dat het veel is, heel veel.

Pas op: Kakkerlakken

De expositie is deels op thema ingedeeld zoals maskers, keramiek en avant-garde, fun-art, liefde, de dood, Japanse keramiek, sacrale kunst in installaties. Het valt me op dat de mannelijke kunstenaars flink in de meerderheid zijn. Ik ga opzoek naar vrouwelijke kunstenaars die een plaats kregen in Ceramix. Als je de trap van het Bonnefantenmuseum oploopt, struikel je bovenaan bijna over de drommen kakkerlakken. Kunstenares Bita Fayyazi paste tijdens de vakantie van haar buren op hun appartement en trof daar honderden kakkerlakken aan. Ze veegde ze op een hoop en zo ontstond het idee voor dit kunstwerk. Ze heeft zes mallen gemaakt van het formaat kakkerlakken XL, waarna ze aan alle bezoekers aan atelier bezoekers vroeg, deze te vullen met klei. Dit groepsproces heeft 1500 reuze kakkerlakken opgeleverd. Groepsdynamiek is de verbinding tussen de co-creatie van haar kunstproject en het samenleven van de insecten in de vrije natuur.

Gezocht: Camille Claudel

Helaas mis ik Camille Claudel (1864-1943) de leerling, rechterhand en muze van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin (1840-1917). Het is de kleurrijke, woeste kop van Honoré de Balzac die je verwelkomt en hiermee bijt Rodin het spits af. In mijn speurtocht naar werk van vrouwelijke kunstenaars ontdek ik de vijfde zaal bij de informele kunst drie abstracte werken van de Duitse Rosemarie Trockel (1952). Aan de muur hangen Louvre 2 (2009) en Louvre 3 (2009). Op de grond staat in glanzend platina ‘Pot’ (2006). Het materiaal komt bij mij over als ruwe lava, maar het is keramiek met daarin gepolijst platina verwerkt. Net als het werk van Lucio Fontana in deze zaal, lijkt het of Trockel met haar vingers in de gladde klei klauwt en zo zoekt naar de ideale vorm. De ruwe rand vormt een groot contrast met het gladde binnenwerk.

Eros & Thanatos

Freud gaf ons begin 20^ste eeuw tekst en uitleg over Eros (levensdrift) en Thanatos (doodsdrift). Volgens hem zijn deze twee onlosmakelijk met elkaar verbonden. Rodin werkte op dat moment (met Camille Claudel aan zijn zijde) aan ‘La Porte d’Enfer (de Hellepoort). Rodin is op zijn beurt weer de inspiratiebron voor Rachel Kneebone (1973) waarvan we in deze zaal twee werken zien. Erotiek is hier vertaald in een gefriemel van lijven. Je moet heel goed kijken om de details van de twee witte porseleinen creaties goed te zien. Op de afbeelding zie je het resultaat van haar studie naar ‘rouwverwerking’ (2010).  Op deze video ervaar je wat Kneebone zelf over haar inspiratiebron Rodin zegt.

Hetero is, erotic is

Het zaaltitel ‘Hetero is, erotic is’ is afgeleid van een tentoonstelling in New York (1967) waar Hanna Wilke een serie vagina’s van terracotta toonde. We associëren de aarde met vruchtbaarheid en met het vrouwelijke. De hemel is de tegenpool en wordt gezien als het mannelijke. Klei is een product van de aarde en wordt door veel vrouwelijke kunstenaars ervaren als het ideale middel om verbindingen te maken tussen godinnen uit het verre verleden en hedendaagse heldinnen.

vruchtbaarheidsgodinnen

Francoise Vergier zet haar keramische hoofden, in als protest, tegen de heersende waarden van de door mannen gedomineerde samenleving. Op de grote schedel van de vrouw tekent Vergier neolithische vruchtbaarheidsgodinnen en fictieve landschappen. Hier ook werken van Jacqueline Lerat (1920-2009) en Simone Fattal (Damascus 1942). Zowel de buik-vaas van Lerat als ‘ontmoeting 2’ (2008) van Fattal, zijn geïnspireerd door kunstschatten uit de prehistorie en de mythologie van het Nabije Oosten.

In een kleine tussenruimte staat de schijnwerper op de in Belgrado geboren kunstenares Ljubica Jocic-Knezevic (1973). Er hangen drie keramische werken omrand door oude vergulde lijsten. Het binnenwerk is een of meerdere porseleinen tegels met daarop figuren in zwart-wit. Op haar Facebook-pagina  kun je meer zien van het werk van Ljubica Jocic- Knezevic

Mini solo-expo voor Leiko Ikemura

De in Japan geboren en al dertig jaar in Duitsland wonende kunstenares Leiko Ikemura (1951) heeft hier een eigen ruimte. Naast keramiek, schildert Ikemura. Ceramix laat alleen haar beelden zien. Er ligt een danseresje op de grond, ze heeft haar handen in haar ogen. Even verderop staat een gele jurk, zonder hoofd maar wel met twee vogels. Armen uit een rode jurk houden een dier tegen de brost gedrukt, ook hier ontbreekt het hoofd. De hoofden die hier staan hebben geen ogen, neus of herkenbare oren. In een vitrine ligt ‘witte slaap’ (2010).

Op deze video kun je zien wat Ikemura onder het begrip ruimte verstaat.

Kast vol dromen & fantasie

Opeens volgt de ene vrouwelijke kunstenaars de andere in een snel tempo op. Klara Kristalova, geboren in Praag (1967), woont en werkt in Zweden). Jasper Krabbé vertelt: “Tijdens haar opleiding wilde Klara geen belangrijke kunst te maken. Ze wilde iets speels creëren dat dichtbij haar zelf lag. Ze liet zich inspireren door oude Scandinavische verhalen. Je vraagt je af of de wezens die je hier ziet zijn ontsnapt uit een droom, een nachtmerrie of kinderfantasie?”.

Katinka de Bock

Om de hoek liggen keramische waterzakken tegen de muur. Mijn interpretatie blijkt niet correct. Katinka de Bock (1976 Frankfurt) vindt werken met klei interessant omdat dit materiaal alle handelingen vasthoudt tijdens het wordingsproces. ‘Nachbarland (2011) laat ‘kleizakken’ zien die De Bock als zacht materiaal onder een druk belopen gangmat heeft gelegd. Als je goed kijkt, zie je indrukken van textiel, vingerafdrukken en stofmotieven. Midden in de zaal ligt de keramische ‘Orangerie’ (2013) van De Bock.

Bob’s Bag

Loop nu via zaal 2.16 terug tot 2.04. Vanaf dit punt kun je de doorsteek maken naar de tweede vleugel. Het begint direct vrolijk met ‘Keramiek & Fun. Bob’s Bag (1982) van de Amerikaanse kunstenares Marilyn Levine (1935-2005)  is nauwelijks van een echt leren exemplaar te onderscheiden. Verderop staat een keramische trap die toegang verleend tot een theater.

Gouden hand

Op het podium ligt een grote gouden hand. Het werk heet ’The magic tool’ (1998-1999) en is gemaakt door de Italiaanse Giosetta Fioroni (1932 Rome). Bij ‘Tradities in een nieuw jasje’ staat een vitrine met porseleinen dames, waarvan schouders en armen volledig zijn beschilderd. De Engelse Jessica Harrison (1982) geeft met haar creaties van ‘Painted lady 4 (2014) een parodie op de populaire, vaak zoetsappige, beeldjes uit de 18^e eeuw. De Nederlandse Carolein Smit (1960) verrast de bezoeker hier op een skelet met vogel.

Vallende vazen & brekende borden

Vazen en borden worden gezien als de twee grote clichés uit de geschiedenis van de keramiek. Picasso pakte dit thema op. De klassieke vorm en functie werden in het postmodernisme spelenderwijs aangepakt. Van de hand van Betty Woodman (1930) hangt hier, uit de collectie van het Stedelijk Museum in Den Bosch, de ‘Ballustrade Vaas (1993). Een serie onderdelen die samen een platte variant van een kleurrijke vaas vormen. Zonder de ingrediënten bloemen & water geeft deze vaas toch de impressie en vrolijkheid van een grote bos bloemen.

Hier hangen ook drie grote zwart wit foto’s waarop de Chinese kunstenaar Ai Weiwei (1957) in fasen een vaas uit de Han-dynastie uit zijn handen laat vallen. Dit wordt uitgelegd als en indirecte toespeling op het geweld dat de geschiedenis van China werd aangedaan.

Meer weten over Ai Weiwei’s ‘Never Sorry? Kijk dan hier.

 

Ceramix in het Bonnefantenmuseum in Maastricht is nog tot en met zondag 31 januari 2016 te zien in het Bonnefantenmuseum  in Maastricht.€ 2,50 toeslag op de Museumkaart. Gratis met de Rembrandt-kaart.
De Nederlandstalige catalogus is helaas uitverkocht in de Museumwinkel.

 

Leuk om te weten…

• Gratis thuis audio tour downloaden op je smartphone
• Jasper Krabbé is je persoonlijke bevlogen gids op de audio tour
• Na Maastricht reist Ceramix door naar Parijs en Sèvres (F).

© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik foto’s met dank aan Bonnefantenmuseum en alle partners* die Ceramix mogelijk hebben gemaakt

Samenwerking & Credits*
De expositie Ceramix is ontstaan door een intensieve samenwerking van het Bonnefantenmuseum met de ceramiek stad Sèvres (Fr) en La Maison Rouge in Parijs. De collecties van deze drie ceramiekcentra zijn aangevuld met topstukken uit privé collecties, verschillende galerieën en internationale musea zoals het Victoria & Albert Museum in Londen, het Museo Internazionale della ceramica in het Italiaanse Faenza, de verschillende collecties van de Foundation Maeght, Petit Palais in Parijs, Luciano Benetton, Alain Tarica en Larock-Granoff. Het gebruik van de afbeeldingen in deze recensie is mede mogelijk door medewerking van bovengenoemde organisaties & instellingen. Waarvoor dank!