We kijken alvast even vooruit: Op 7 maart 2022 is het 150 jaar geleden dat Piet Mondriaan in Amersfoort het levenslicht zag. Het gezin Mondriaan woonde op dat moment op de huidige locatie van het Mondriaanhuis. Met het oog op deze herdenking is er al een concept voor een feestelijk programma: Het feest van de verbeelding. Naast het Mondriaanhuis worden verschillende andere culturele instellingen in Amersfoort, uitgenodigd speciaal ter gelegenheid van dit komende 150-jubileum een programmaonderdeel in te brengen voor een groot stadsprogramma dat start op 7 maart 2022.
Maak kennis met het Mondriaahuis
Ontdek de belevingskamers
Nieuw in dit woonhuis zijn de twee belevingskamers. Door de kleurrijke video-installaties gecombineerd met Mondriaans favoriete muziek, word je ondergedompeld in de belevingswereld van de kunstenaar. Volg zijn gedachtes en zie een nieuwe kunstwereld ontstaan. Voel hoe hij de Victory Boogie Woogie tot leven wekte.
Sneak preview
Hier stond zijn wiegje…
Het is prachtig lenteweer als we de Kortegracht van Amersfoort in lopen. Een rustiek beeld gecomponeerd door twee authentieke klinker straatjes, gescheiden door een kabbelende stadsgracht. We hoeven niet lang te zoeken naar nummer 11 want de rood-blauw-geel-zwart-wit gekleurde kralen trekken direct je aandacht naar de juiste locatie. En dan staan we voor een eenvoudige groen hoogglans gelakte voordeur. Alsof we bij de familie op bezoek gaan. Via een fel geel gekleurde gang, komen we bij de receptie. Direct links naast de voordeur lopen we de toenmalige woonkamer in. Hier tussen de hoge ramen, staat een plexiglas vitrine waarin je het officiële geboortebewijs van Pieter Cornelis Mondriaan kunt bekijken. Een cadeau van de Gemeente Amersfoort voor de herdenking van de 145ste geboortedag van een van de beroemdste inwoners van de kei-stad.
Woonkamer met Esser Collectie
We zijn een moment alleen in de stemmige woonkamer. Hier geen primaire kleuren maar witte wanden met daarop een brede bruine strook geschilderd. In deze baan hangen de vroege werken van Mondriaan. Doeken de velen niet kennen omdat ze compleet afwijken van zijn later, abstracte werk. Het Mondriaanhuis heeft een langlopende leenovereenkomst gesloten met de beheerders van de Esser Collectie. Johannes Fredericus Samuel Esser (Leiden 1877-Chicago 1946) was een veelzijdig man. Hij was een beroemd Nederlands chirurg, groot schaakliefhebber en hij verzamelde kunst. Naast het werk van George Breitner, Leo Gestel, Isaac Israël, Piet van der Helm en Jan Sluyters was hij en groot liefhebber van het vroege, figuratieve werk van Piet Mondriaan. Hier ontdek je idyllische straatjes en prachtige bloemen uit het penseel van Mondriaan. Toen de schilder de abstracte weg koos, stopte Esser met het verzamelen van Mondriaans werk.
Parijs en New York
Wie het Mondriaanhuis al eens heeft bezocht, zal zich zijn atelier in Parijs zeker herinneren. Na zijn jeugdjaren in Winterswijk (1880-1910) en studie in Amsterdam, verhuisde Mondriaan in 1921 voor de tweede maal naar de Franse hoofdstad. Dit maal zal hij er zeventien jaar blijven totdat hij in 1938 via Londen en Birmingham in 1940 naar New York vertrok.
In het Mondriaanhuis kun je zijn Parijse atelier aan de Rue du Départ, op ware grootte zien en beleven. Ik ben verrast door de inventieve indeling van zijn woon- en werkkamer. Opeens zie ik in mijn ooghoek iemand in het atelier bewegen. Dat kan toch niet? Ja hoor, het is Mondriaan zelf. Een zwarte schim van hem beweegt door de woning, loopt naar de eettafel en steekt een sigaret op.
In de ruimte ernaast staat zijn wieg, wit kant om een ijzeren frame gespannen. Dit icoon markeert de eerste stap op de levenslijn die je hier hoog tegen het plafond aan kunt volgen.
Stap in zijn schilderijen
Na deze gedegen introductie ben ik klaar voor de eerste belevingskamer. Naast de voormalige woonkamer wordt een video-installatie vertoond waarin je een samenvatting krijgt van de eerste zestig jaar van zijn leven. We zitten op een bank en voor ons ontdekken we fragmenten van een Mondriaan compositie. Op de vlakken worden de beelden geprojecteerd. Zo reis je in fragmenten van Mondriaans schilderijen van Amersfoort, via Winterswijk, Amsterdam naar Parijs. De creatie van zijn doeken gaat hier ritmisch samen met zijn favoriete muziekkeuze. Ik zie én hoor zoveel dat ik de hele show nog een tweede én zelfs een derde keer bekijk.
Pauze in het museumcafé
Voor we onze ontdekkingsreis op de eerste etage vervolgen, genieten we even van een korte koffiepauze in het nieuwe museumcafé. Jonge en oude Piet staan hier meer dan levensgroot op de wand. Als je de kaartencollectie van de museumwinkel goed bekijkt, trekt Mondriaans leven zich in tientallen postkaarten aan je voorbij.
Victory Boogie Woogie
De laatste etappe op onze verkenningsreis door het vernieuwde Mondriaanhuis is een bezoek aan de belevingsruimte New York New York. Ook hier een video-installatie, maar nu worden de beelden geprojecteerd op een grote met linnen omspannen kubus. In de ruimte staan tegen twee wanden banken, maar je kunt ook om de kubus heen lopen tijdens de projectie. En dan sta je opeens op een schip en vaar je onder de Brooklyn Bridge New York binnen.
En dan stapt Mondriaan de ruimte in
Sfeerbeelden van stad en theaters volgen en dan verschijnt Mondriaan in de kubus, hij zet voorzichtig de eerste lijn, daarna nog een en nog een. Zijn schim verdwijnt, de jazz muziek zwelt aan de Boogiewoogie begint. Op de kubus, het plafond en de vloer verschijnen strepen en kleuren, één groot feest in rood, geel en blauw. Swingende jazz en Mondriaans meesterwerk de Victory Boogie Woogie ontstaat voor je ogen en je wordt opgenomen in het geheel. Aan het einde komt Mondriaan weer als zwarte schaduw in beeld, bij bekijkt zijn creatie en ziet dat het de goede kant op gaat.
Mijn ervaringen:
- Als je de wortels van Piet Mondriaan zoekt, is er geen betere plek om te beginnen dan zijn geboortehuis in Amersfoort. Hier ontdek je in welke omgeving hij met zijn familie de eerste achtjaar van zijn leven woonde.
Maar je ontdekt meer dan de eerste acht jaar, je kunt zijn atelier in Parijs bezoeken en zijn levensloop volgen. - In de kamer met zijn levensloop ontdek ik twee zogenaamde ‘guitly pleasures’ van kunstenaar: vrouwen en Disney. Hier zie je o.a. twee foto’s van jeugdvriendinnen.
- De twee nieuwe belevingskamers voegen een extra dimensie toe aan dit bezoek. Je wordt compleet ondergedompeld in het werk, de muziek en het leven van Mondriaan.
- Dit is ook een perfect locatie om kinderen kennis te laten maken met Piet Mondriaan en zijn werk.
- Als je nog meer over Mondriaan wilt weten, zet dan een bezoek aan Villa Mondriaan in Winterswijk op je lijstje. In de Achterhoek woonde hij met zijn familie van zijn 8ste tot zijn 20ste jaar. Hier ontdekte hij zijn passie voor tekenen en leerden zijn oom en vader hem de eerste grafische technieken.
Het Mondriaanhuis in Amersfoort is van dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Lees hier de laatste details ivm de coronamaatregelen.
© foto’s, video en tekst Wilma Lankhorst© Gebruik foto’s met dank aan Mondriaanhuis en Esser Collectie.
Eerder verschenen in deze Stijl-jubel–rubriek:
Het eeuwfeest van de Stijl in het Stedelijk
Peter Alma – van Stijl naar communisme
Villa Mondriaan in Winterswijk
Piet Mondriaan en Bart van der Leck ontwikkelen een totaal nieuwe kunst