De serene blik in Museum MORE

 de-serene-blik-Henk-Helmantel-Stilleven-met-kweeperen-2012-Collectie-Museum-MOR
Stilleven met kweeperen (2012) ©Henk Helmantel

De serene blik in Museum MORE

Vandaag deel twee van de tentoonstelling de Serene Blik, 4 Realisten in Museum MORE. Na een korte introductie over het realisme in deel een, heb je kennis gemaakt met Floris Verster en Jan Mankes. We gaan verder met Dick et die de pest had aan stillevens. En we ontmoeten Henk Helmantel, de enige nog van de vier Realisten die nog leeft en volop actief is als schilder.  De Serene Blik, 4 Realisten is nog t/m 13 mei 2018 te zien in Gorssel.

Sneak preview

Deel twee uit het tweeluik: De serene blik, 4 Realisten

de-serene-blik-Dick-Ket-Sint-Nicolaas-stilleven-1933-coll-Museum-Arnhem
Sint Nicolaas stilleven (1933) ©Dick Ket Coll. Museum Arnhem

Ik heb de pest aan stillevens

In de tweede zaal hangt het werk van de derde realist Dick Ket (1902-1940). Opmerkelijk vind ik zijn uitspraak: ‘Ik heb de pest aan die stillevens, aan die portretstudies, die een verzamelde bende “mooie” dingen zijn’. Hij vond de 17e -eeuwse voorgangers knappe vaklieden, maar hun werk was oervervelend. Ondanks deze houding, gaat Ket een persoonlijke krachtmeting met hen aan. Hij ontwikkelt een uiterst eigenzinnige houding. Ket kiest voor een perspectief dat bij de kijker vreemd overkomt. Hij werkt schuin van bovenaf. Daarnaast werkt hij met een soort kubistische vlakverdeling. Deze typische Ket-werkwijze zie je hier mooi terug in zin stillevens en (zelf)portretten.

Nationale Museumweek 2018 Dubbelportret-schilder-en-zijn-vader-1939-40-©Dick-Ket-coll-Museum-Arnhem-foto-Wilma-Lankhorst
Dubbelportret ©Dick Ket – schilder en zijn vader (1939-1940) Coll. Museum Arnhem

Ket’s leven in een notendop

Dick Ket is op 2 oktober 1902 in Den Helder geboren. De arts stelt bij de baby een ernstig hartfalen vast. Er wordt veronderstelt dat hij maar enkele dagen zal leven. Het worden uiteindelijk bijna 38 jaar. Zijn middelbare school doorloopt hij in Den Haag. Als zijn vader (militair apothekersassistent) wordt overgeplaatst naar Hoorn, doet Dick daar eindexamen. Via Hoorn verhuist het gezin naar Ede. In Arnhem studeert Ket aan de Kunstnijverheidsschool. Hij haalt zowel de LO als de MO-acte tekenen. In 1925 wint hij een Zilveren Erepenning voor een reclameplaat en kort daarna haalt hij zijn einddiploma.

de-serene-blik-Dick-Ket-Zelfportret-met-baret-1933-coll-Museum-Arnhem.  de-serene-blik-Dick-Ket-Stilleven-met-piëta-1932-Stedelijk-Museum-Amsterdam

Twee maal Dick Ket -zelfportret (1933) en stilleven met piëta (1932)

Op zaterdagmiddagen volgt hij een cursus schilderen. In de dertien jaar die daarop volgen wint hij allerlei prijzen. In 1934 is zijn werk onderdeel van de Nederlandse inzending voor de Biënnale Venetië. Op 15 september 1940 overlijdt Dick Ket aan een hartstilstand.

de serene blik Romeins-glas-met-eierschalen-1998-©-Henk-Helmantel-foto-Wilma-Lankhorst
Romeins glas met eierschalen (1988) ©Henk Helmantel

Henk Helmantel fascineert

 de-serene-blik-Zuidbeuk-St.-Nicolaaskerk-Monnickendam-1988-©Henk-Helmantel-foto-Wilma-LankhorstKerkinterieur – zuidbeuk St. Nicolaaskerk in Monnickendam (1988)

Uit logeren bij de dominee

De enige nog levende schilder in deze expositie is Henk Helmantel. Hij is op 22 februari 1945 geboren in het Groningse Westeremden (Gemeente Loppersum). Zijn ouders hebben een kwekerij, Henk is de middelste van vijf kinderen. Als hij vijftien is, nodigt de oud-predikant van Westeremden, dominee Noomen, hem uit om in Wormermeer te komen logeren. Tijdens de logeerweek, fietst Henk bijna dagelijks naar het Rijksmuseum in Amsterdam. Daar zit hij urenlang te kijken naar de schilderijen. Er gaat een nieuwe wereld voor hem open. Na deze logeerpartij studeert Helmantel van 1961 t/m 1965 aan de Academie Minerva in Groningen. Diederik Kraaijpoel is daar één van zijn docenten. De scherpzinnige kunstanalyse van Kraaijpoel hebben grote invloed op Helmantel.

 de-serene-blik-zaaloverzicht-Henk-Helmantel-Museum-MORE-©foto-Wilma-Lankhorst

In het spoor van Floris Verster & Dick Ket

Sinds 1967 werkt Henk Helmantel als zelfstandig, beeldend kunstenaar in Westeremden. Hij heeft er ook een eigen museum. Naast de 17eeuwse Hollandse schilders bestudeerde hij de Franse Impressionisten en Floris Verster en Dick Ket. In 1971 trouwt Helmantel met Barbera Bos. Ze krijgen vier kinderen. Je leert hen kennen in de video in het museum in Gorssel. Helmantel is een gevierd kunstenaar zowel nationaal als internationaal. Dit jaar heeft hij o.a. een solotentoonstelling in Taiwan.

 de serene blik Henk-Helmantel-Stilleven-met-kaas-en-eieren-1987-Collectie-Museum-MORE
Stilleven met kaas en eieren (1987) ©Henk Helmantel

Helmantel: witlof, kaas en eieren

Kunstliefhebbers kennen Helmantel van zijn stillevens en sobere kerkinterieurs, die lijken op de klassiekers van Saenredam. Ik ben vooral onder de indruk van zijn stillevens met kwetsbare eierschalen, stoere witlofstronken en heerlijke kazen. Ik veronderstel tenminste dat de kazen heerlijk zijn, want ze zijn er zo levensecht uit, dat je ze als het ware kunt ruiken. Compositie en lichtval spelen een grote rol in zijn werk. Zelf zegt hij hierover: “Ik wijs mensen op de schoonheid van eenvoudige dingen”.

vier-realisten-Jan-Mankes-de-haan-en-de-bomerij-1915-coll-Museum-MORE-foto-Wilma-Lankhorst.
De serene blik, vier realisten
is nog t/m 13 mei 2018 te zien in
Museum MORE in Gorssel

 

© tekst, video en foto’s Wilma Lankhorst 
© gebruik van de foto’s met dank aan Museum MORE, de genoemde bruikleengevers en de genoemde kunstenaars.
vier realisten Floris-Verster-Endegeest-1893-werk-op-papier-coll-Kröller-Müller-Museum
Endegeest (1893) ©Floris Verster Coll. Kröller Müller Museum

Eerder verschenen op dit blog

Ontdek vier realisten in Museum MORE – deel een van tweeluik